توسعه مهارت‌های ضروری در کودکان توسط آموزش و پرورش و خانواده

یکی از مهم‌ترین وظایف آموزش و پرورش و خانواده، توسعه مهارت‌های ضروری در کودکان است. این مهارت‌ها شامل مهارت‌های اجتماعی، هیجانی، خلاقیت، تفکر انتقادی، حل مسئله و همکاری است. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا بهتر با چالش‌های زندگی روبرو شده، روابط سالم‌تری با دیگران برقرار کرده و خودشان را برای آینده آماده کنند. در این مقاله کوتاه، به برخی از این مهارت‌ها و راه‌های آموزش آن‌ها از کودکی خواهیم پرداخت.

مهارت درست لباس پوشیدن

مهارت درست لباس پوشیدن به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند خودشان را برای شرایط مختلف آب و هوایی، فرهنگی و اجتماعی مناسب بپوشانند. این مهارت همچنین به افزایش اعتماد‌به‌نفس، خلاقیت و استقلال کودکان کمک می‌کند. برای آموزش این مهارت به کودکان، می‌توان از روش‌های مختلفی مانند بازی‌های نقش‌آفرینی، تصاویر و کارت‌های رنگی، داستان‌ها و شعرهای آموزنده و تشویق و تقویت مثبت استفاده کرد.

مهارت درست راه رفتن

راه رفتن یک فعالیت طبیعی و ساده به نظر می‌رسد، اما اگر به شکل نادرست انجام شود، می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روحی شود. بهبود تعادل و هماهنگی بدن، کاهش خطر ابتلا به دردهای عضلانی و استخوانی، افزایش اعتماد به نفس و خودپسندی، تقویت سلامت قلب و عروق و کاهش استرس و اضطراب برخی از فواید مهارت درست راه رفتن هستند.

مهارت خوب حرف زدن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند احساسات، نیازها، دیدگاه‌ها و ایده‌های خود را به طور واضح و مناسب بیان کنند. همچنین، مهارت خوب حرف زدن به کودکان یاد می‌دهد که چگونه با دیگران به صورت مودبانه، احترام‌آمیز و همدلی برقرار کنند. مهارت خوب حرف زدن را می‌توان با تمرین، بازخورد و الگوبرداری از بزرگترها تقویت کرد.

مهارت حرف خوب زدن

حرف خوب زدن به معنای این است که بتوان با دیگران به صورت مودبانه، منصفانه، محترمانه و مؤثر ارتباط برقرار کرد. این مهارت در آینده به کودکان کمک می‌کند تا روابط خود را با دوستان، همکاران، خانواده و جامعه بهبود بخشیده و از تعارضات و سوء تفاهم‌های احتمالی جلوگیری کنند. حرف خوب زدن نیاز به تمرین و یادگیری دارد و باید از سنین پایین شروع شود. بنابراین، مسئولیت اصلی بر عهده معلمان و والدین است که به کودکان نشان دهند چگونه با احترام و اعتماد‌به‌نفس صحبت کنند و گوش دهند.

مهارت منظم بودن

منظم بودن به معنای داشتن برنامه، نظم و ترتیب در کارها و زندگی است. منظم بودن باعث می‌شود که افراد بهتر بتوانند اهداف خود را دنبال کنند، وقت خود را مدیریت کنند، استرس را کاهش داده و بهره‌وری خود را افزایش دهند. منظم بودن یک عادت خوب است که با تمرین و تکرار قابل اکتساب است. برای آموزش منظم بودن به کودکان، می‌توان از روش‌های مختلفی مانند تشویق، الگو بودن، تعیین جایزه و تنبیه، ایجاد فضای مناسب و سازمان‌دهی به اسباب‌بازی‌ها و لوازم شخصی استفاده کرد.

مهارت شعر خواندن

شعر خواندن نه تنها به تقویت زبان و فرهنگ بچه‌ها کمک می‌کند، بلکه به ایجاد خلاقیت، حساسیت و تفکر انتقادی نیز منجر می‌شود. شعر خواندن یک راه برای بیان احساسات، انتقال پیام‌ها و ارتباط با دیگران است. شعر خواندن می‌تواند در موقعیت‌های مختلف به کار گرفته شود، مثلا در جشن‌ها، مراسمات، کلاس‌ها و یا حتی به صورت شخصی. شعر خواندن یک هنر است که با تمرین و تکرار قابل یادگیری است. بچه‌ها را می‌توان از دوران نوزادی با شعر‌های ساده و زیبا با دنیای شعر آشنا کرد و به تدریج سطح و محتوای شعر‌ها را بالا برد. شعر خواندن یک مهارت ارزشمند است که باید در کودکان ترویج و تقویت شود.

مهارت نقاشی کردن

نقاشی کردن به کودکان کمک می‌کند تا خلاقیت، هنر، احساسات و تفکر خود را بیان کنند. نقاشی کردن همچنین می‌تواند منبع آرامش و لذت باشد. نقاشی کردن را می‌توان با استفاده از مواد و ابزار مختلف انجام داد، مثل خودکار، مداد رنگی، قلم مو، رنگ روغن و غیره. نقاشی کردن را می‌توان در محیط‌های مختلف و با الهام از چیزهای مختلف انجام داد، مثل طبیعت، حیوانات، افراد و غیره. نقاشی کردن یک مهارت است که با تمرین و تلاش می‌توان بهبود داد و به سطح بالایی رسید.

مهارت نوشتن

نوشتن یک راه ارتباطی و بیان خود است که می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساسات، افکار، دیدگاه‌ها و خلاقیت خود را به بهترین شکل منتقل کنند. نوشتن همچنین می‌تواند به تقویت حافظه، تمرکز، خواندن و فهمیدن مطالب کمک کند. برای آموزش مهارت نوشتن به کودکان، باید از روش‌های جذاب و مناسب سن استفاده کرد. برای مثال، می‌توان از بازی‌های کلمات، داستان سازی، نقاشی، نامه‌نویسی و گفتگو با دیگران بهره گرفت. همچنین باید به کودکان فرصت داد تا در مورد علایق و تجربیات خود بنویسند و بازخورد مثبت و سازنده دریافت کنند. مهارت نوشتن یک مهارت زندگی است که باید از کودکی شکل گرفته و تقویت شود.

مهارت ترانه و دکلمه خواندن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا احساسات و افکار خود را به زبان هنر بیان کنند، خلاقیت و اعتماد‌به‌نفس خود را افزایش دهند و با فرهنگ و ادبیات ملی و جهانی آشنا شوند. ترانه و دکلمه خواندن نیاز به تمرین و تکرار دارد، اما همچنین سرگرم‌کننده و لذت‌بخش است. بنابراین، باید به کودکان فرصت داد تا در محیط‌های گوناگون، از جمله مدرسه، خانه، کتابخانه، یا پارک، با ترانه و دکلمه خواندن سروکار داشته باشند.

مهارت بهداشت

یکی از مهارت‌هایی که باید از کودکی در آموزش و پرورش و خانواده آموزش داده شود، مهارت بهداشت است. مهارت بهداشت شامل رعایت نکاتی در مورد تغذیه، بهداشت فردی، بهداشت محیط و پیشگیری از بیماری‌ها است. مهارت بهداشت کمک می‌کند که کودکان سلامت جسمی و روانی خود را حفظ کنند، خطر ابتلا به عفونت‌ها و آسیب‌های جسمی را کاهش داده و عادات سالم را در زندگی خود ایجاد کنند.

مهارت کار تیمی

کار تیمی به این معناست که افراد بتوانند با همکاری و همدلی به یک هدف مشترک برسند. کار تیمی مزایای زیادی دارد، مانند افزایش خلاقیت، بهبود روابط انسانی، کاهش استرس و تقویت اعتماد به نفس. کودکان باید از طریق بازی‌های گروهی، پروژه‌های مشترک، فعالیت‌های داوطلبانه و مسابقات تشویق شوند که در کار تیمی شرکت کنند و نقش خود را به خوبی انجام دهند. این مهارت در آینده به آن‌ها در زندگی شخصی و حرفه‌ای کمک خواهد کرد.

مهارت انتقاد کردن

یادگیری مهارت انتقاد کردن از دوران کودکی بسیار حائز اهمیت است. در محیط آموزشی و خانوادگی، باید به کودکان آموزش داده شود که چگونه به شکل سازنده و مثبت انتقاد کنند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند نظرات خود را به روشی منطقی و با احترام ابراز دارند و همچنین به نقدهای دیگران گوش فرا دهند و از آن برای رشد شخصی خود استفاده کنند.

مهارت جرأت‌ورزی و تمرین شجاعت

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا با ترس‌ها و چالش‌های زندگی روبرو شوند و اعتماد به نفس بالایی داشته باشند. برای آموزش این مهارت، باید به کودکان فرصت داد تا خودشان تصمیم بگیرند، خطا کنند و از اشتباهات خود یاد بگیرند. همچنین باید به آن‌ها تشویق و حمایت لازم را داد تا از قدرت‌ها و استعدادهای خود استفاده کرده و به رشد شخصیتی خود کمک کنند.

بیشتر بخوانیم :خود کم بینی یا عقده حقارت و 3 روش کاربردی برای درمان آن

مهارت تشخیص درست از نادرست

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند منابع معتبر را از منابع غیر‌معتبر تمیز دهند، ادعاهای بی‌اساس را از حقایق تایید شده جدا کنند و استدلال‌های منطقی را از استدلال‌های غیر‌منطقی شناسایی کنند. این مهارت به کودکان اعتماد‌به‌نفس می‌بخشد و آن‌ها را برای زندگی در جامعه‌ای که پر از اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده است، آماده می‌کند.

مهارت درست غذا خوردن

این مهارت شامل انتخاب غذاهای سالم و متنوع، رعایت اصول بهداشتی و اخلاقی در میز غذا، تنظیم مقدار و زمان غذا خوردن و تشویق به خوردن میوه و سبزیجات است. مهارت درست غذا خوردن می‌تواند به کودکان کمک کند تا سلامت بدنی و روانی خود را حفظ کنند، رشد بهتری داشته باشند، بیماری‌های ناشی از تغذیه نامناسب را پیشگیری کنند و عادات خوبی را برای آینده خود شکل دهند.

مهارت گره زدن

گره زدن یک مهارت عملی و کاربردی است که در بسیاری از شرایط می‌تواند به کودکان کمک کند. برای مثال، گره زدن می‌تواند به کودکان بیاموزد که چگونه لباس‌های خود را ببندند، چگونه بافتنی کنند، چگونه بسته‌بندی کرده و در فعالیت‌های ورزشی مانند کوه‌‌نوردی و قایق‌رانی از خود محافظت کنند. گره زدن همچنین می‌تواند به تقویت دست‌ها، افزایش دقت و تمرکز، تقویت حافظه و خلاقیت و ارتقای اعتمادبه‌نفس کودکان کمک کند. برای آموزش مهارت گره‌زدن به کودکان، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. برخی از روش‌های پیشنهادی عبارتند از: استفاده از کتاب‌ها، فیلم‌ها و نرم‌افزار‌های آموزشی، استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های جذاب و سرگرم کننده، استفاده از مواد و ابزار مناسب و ساده، تشویق و تقدیر کودکان برای پیشرفت‌هایشان و اجازه دادن به کودکان برای تمرین و تکرار.

مهارت کار با قیچی و برش زدن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا دقت، هماهنگی، خلاقیت و اعتمادبه‌نفس خود را افزایش دهند. همچنین، با استفاده از قیچی و برش‌زدن، کودکان می‌توانند اشکال و الگوهای مختلف را شناسایی و تولید کنند. برای آموزش این مهارت به کودکان، باید از قیچی‌های مناسب برای سن و اندازه دست آن‌ها استفاده کرد. همچنین، باید به آن‌ها نحوه استفاده ایمن و صحیح از قیچی را نشان داد و با آن‌ها فعالیت‌های جذاب و سرگرم کننده‌ای را انجام داد.

مهارت سعی در خوش‌خط بودن

خوش‌خط بودن نه تنها زیبایی نوشتار را افزایش می‌دهد، بلکه نشان دهنده تمرکز، انضباط و احترام به خواننده است. همچنین، خوش‌خط بودن می‌تواند به حفظ سلامت چشم‌ها و دست‌ها کمک کند. برای یادگیری مهارت سعی در خوش‌خط بودن، لازم است که کودکان با قلم‌های مناسب، کاغذ‌های صاف و راهنمایی‌های صحیح مجهز شوند. علاوه‌بر‌این، تمرین مداوم و بازخورد مثبت، نقش مهمی در پیشرفت این مهارت دارد.

مهارت شستن اشیا

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بهداشت خود و محیط را حفظ کنند، احترام به اشیایی که از آن‌ها استفاده می‌کنند را یاد بگیرند و عادت‌های خوبی مانند صرفه‌جویی در آب و برق را در خود تقویت کنند. شستن اشیا می‌تواند یک فعالیت جذاب و سرگرم‌کننده برای کودکان باشد، اگر به صورت بازی و همراه با تشویق و تعریف از آن‌ها انجام شود. برای آموزش مهارت شستن اشیا به کودکان، می‌توان از اشیای ساده و بدون خطر مانند عروسک‌ها، لباس‌ها، ظروف پلاستیکی و سبزیجات استفاده کرد.

مهارت مطالعه

مطالعه کتاب‌های مختلف می‌تواند به کودکان کمک کند تا دانش، خلاقیت، تفکر انتقادی و توانایی برقراری ارتباط را افزایش دهند. مطالعه همچنین می‌تواند منبع لذت‌بخش و سرگرم‌کننده برای کودکان باشد. برای توسعه مهارت مطالعه در کودکان، لازم است که خانواده و معلمان نقش فعالی داشته باشند. آن‌ها باید کودکان را تشویق کنند که کتاب‌های مناسب سن و علاقه‌شان را انتخاب و بخوانند. همچنین باید فضای مناسب و زمان کافی را برای مطالعه فراهم کنند. در نهایت، باید با کودکان درباره کتاب‌هایی که خوانده‌اند گفتگو کرده و نظرات و احساساتشان را بشنوند.

مهارت مدیریت زمان

مدیریت زمان به معنای تقسیم‌بندی واجبات و اهداف شخصی و تخصیص منابع مناسب برای انجام آن‌ها است. این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بهتر بتوانند درس بخوانند، وقت خود را با دوستان و خانواده به اشتراک بگذارند، استرس را کاهش داده و خلاقیت خود را افزایش دهند. مدیریت زمان یک مهارت قابل یادگیری است که با تمرین و تکرار می‌توان به آن رسید. برخی از راه‌های آموزش مدیریت زمان به کودکان عبارتند از: ایجاد یک برنامه روزانه، تشویق کودکان به اولویت بندی کارها‌یشان، نشان دادن نمونه‌های خوب از مدیریت زمان، استفاده از ابزارهای کمکی مثل تقویم، ساعت، یادداشت و ...، و در نهایت ارزیابی و بازخورد دادن به کودکان در مورد عملکرد آن‌ها.

مهارت کنترل خشم

خشم یک احساس طبیعی و قابل درک است، اما اگر به شکل نامناسب بروز داده شود، می‌تواند منجر به مشکلات روانی، اجتماعی و حتی جسمانی شود. برای آموزش مهارت کنترل خشم به کودکان، باید ابتدا خودمان به عنوان الگویی مثبت عمل کنیم و نشان دهیم که چگونه با خشم خود برخورد می‌کنیم. سپس باید به کودکان راه‌های سالم برای بیان خشم آموزش دهیم، مثلا با استفاده از زبان بدن، تنفس عمیق، ورزش، هنر و گفتگو. همچنین باید به کودکان کمک کنیم تا علت خشم خود را شناسایی کنند و راه حل‌های مناسب برای حل مسئله پیدا کنند. در نهایت، باید به کودکان تشویق و تقدیر کنیم وقتی موفق به کنترل خشم خود شدند و از تنبیه و تحقیر خودداری کنیم.

بیشتر بخوانیم : خشم چیست؟ انواع احساس خشم و راه‌های تشخیص، بروز و درمان اون

مهارت انتقاد‌پذیری و تحمل حرف مخالف

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا نظرات خود را به صورت منطقی و محترمانه بیان کنند، نظرات دیگران را با دقت گوش دهند و از آن‌ها یاد بگیرند. این مهارت همچنین باعث می‌شود که کودکان در برابر چالش‌ها و مشکلات احساس تسلط و اعتماد به نفس داشته باشند. برای آموزش این مهارت به کودکان، باید از روش‌هایی استفاده کرد که مناسب سن و شخصیت آن‌ها باشد.

مهارت پژوهش و تحقیق

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند به صورت خودمختار و منطقی به دنبال پاسخ‌هایی برای سوالات و مشکلات خود بگردند. همچنین، این مهارت باعث می‌شود کودکان از منابع معتبر و قابل اعتماد استفاده کنند و نتایج پژوهش‌های خود را به درستی تفسیر و ارائه دهند. مهارت پژوهش و تحقیق نه تنها در حوزه‌های علمی و دانشگاهی، بلکه در زندگی روزمره و شغلی نیز کاربرد دارد و به افزایش دانش، خلاقیت و تحلیل‌گری کودکان کمک می‌کند.

مهارت تشخیص دوست خوب

دوست خوب کسی است که با شما رفتار خوبی دارد، احترام شما را قائل است، به شما کمک می‌کند و از شما حمایت می‌کند. دوست خوب کسی نیست که شما را تحقیر کند، دروغ بگوید، تحت فشار بگذارد یا به شما آسیب برساند. مهارت تشخیص دوست خوب به کودکان کمک می‌کند تا روابط سالم و مثبتی با دیگران برقرار کنند و از خودشان محافظت کنند.

بیشتر بخوانیم :دوستی چیست؛ انواع رابطه دوستی و رفاقت و اهمیت دوست و رفیق

مهارت بازی کردن

بازی‌کردن نه تنها سرگرمی و تفریح برای کودکان است، بلکه راهی برای یادگیری، خلاقیت، همدلی، همکاری و توسعه شخصیت آن‌هاست. بازی کردن به کودکان کمک می‌کند تا با دنیای اطراف خود آشنا شوند، مسائل و چالش‌های زندگی را حل کنند، احساسات و عواطف خود را بیان کنند و با دیگران ارتباط برقرار کنند. بازی‌کردن همچنین به تقویت سلامت جسمانی و روانی کودکان کمک می‌کند. بنابراین، آموزش مهارت بازی‌کردن به کودکان از اولین قدم‌های تربیت یک نسل سالم، موفق و شاد است.

مهارت غذا پختن

این مهارت نه تنها به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند خودشان را مستقل کنند، بلکه به آن‌ها احترام به غذا، سلامتی و فرهنگ‌های مختلف را هم یاد می‌دهد. غذا پختن یک فعالیت خلاقانه و لذت‌بخش است که می‌تواند اعتماد‌به‌نفس، همکاری و مسئولیت‌پذیری را در کودکان تقویت کند. برای آموزش مهارت غذا پختن به کودکان، می‌توان از روش‌های ساده و جذاب استفاده کرد، مثلا با انتخاب دستور‌های مناسب برای سن و علاقه کودک، با درگیر کردن او در خرید مواد غذایی و توجه به قیمت و کیفیت آن‌ها، با ایجاد فضای امن و شاد در آشپزخانه و با تشویق و تحسین او برای تلاش‌هایش.

مهارت کار با سوزن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا خلاقیت، دقت و صبر خود را تقویت کنند. همچنین، با یادگیری مهارت کار با سوزن، کودکان می‌توانند لباس‌های خود را تعمیر کرده یا تغییر دهند و یا حتی لباس‌های جدید بدوزند. این مهارت نه تنها برای دختران، بلکه برای پسران هم مفید و لذت‌بخش است. بنابراین، آموزش مهارت کار با سوزن به کودکان یک فرصت عالی برای توسعه شخصیت و استعداد آن‌هاست.

مهارت تشکر و سپاسگزاری کردن

این مهارت باعث می‌شود که فرد ارزش خود و دیگران را بشناسد، رابطه‌های مثبت و سالم با اطرافیان برقرار کند، خوشبختی و شادمانی را تجربه کند و به رشد شخصیت و اعتماد به نفس خود کمک کند. تشکر و سپاسگزاری کردن نشانه‌ای از بلوغ عاطفی، احترام به خود و دیگران، قدردانی از زندگی و فرصت‌هایی است که به ما داده شده است.

مهارت خوب توجه کردن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند به مطالب درسی، دستورالعمل‌ها، نظرات دیگران و احساسات خودشان بهتر گوش دهند و بفهمند. همچنین، این مهارت باعث می‌شود کودکان بتوانند تمرکز خود را روی یک فعالیت یا هدف حفظ کنند و از پراکندگی ذهن جلوگیری کنند. مهارت خوب توجه‌کردن را می‌توان با روش‌های مختلفی آموزش داد، مثلاً با بازی‌های سرگرم‌کننده، تمرین‌های تنفس، فعالیت‌های هنری و خلاقانه و گفتگو‌های دوستانه.

مهارت تفکر کردن

تفکر کردن به معنای توانایی استفاده از منطق، خلاقیت، انتقاد و تحلیل برای حل مسائل و درک جهان است. تفکر کردن به کودکان کمک می‌کند تا خودباوری، استقلال، خودآگاهی و هوشمندی خود را افزایش دهند. همچنین، فکر کردن به آن‌ها یاد می‌دهد که چگونه با افراد و موقعیت‌های مختلف برخورد کنند و نظرات خود را به صورت مناسب بیان کنند. بنابراین، مهارت تفکر کردن یکی از پایه‌های توسعه فردی و اجتماعی کودکان است.

مهارت تفکر خوب داشتن

فکر خوب داشتن به معنای توانایی تفکر منطقی، انتقادی، خلاق و مثبت است. این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بهتر بتوانند مسائل را حل کنند، روابط خود را با دیگران مدیریت کنند، خودشان را بشناسند و اعتماد‌به‌نفس داشته باشند. فکر خوب داشتن همچنین باعث می‌شود کودکان بتوانند از زندگی لذت ببرند و به رشد شخصیتی و اجتماعی خود کمک کنند.

مهارت دوست خوب پیدا کردن

دوست خوب کسی است که با شما همراه باشد، به شما احترام بگذارد، از شما حمایت کند و با شما صادق باشد. دوست خوب کسی است که شما را به‌خاطر خودتان قبول دارد، نه برای چیزی که می‌خواهد شما باشید. دوست خوب یکی است که شما را به رشد و تعالی تشویق می‌کند، نه به پایین آوردن و تحقیر. دوست خوب یکی است که با شما در شادی و غم به اشتراک میگذارد، نه فقط در زمان‌های خوب. مهارت دوست خوب پیدا کردن به کودکان کمک می‌کند تا افراد مناسب را در زندگی‌شان شناخته و با آن‌ها رابطه سالم و مثبت برقرار کنند.

مهارت نگهداری دوست خوب

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا با دیگران رابطه‌ای سالم، محترمانه و متقابل برقرار کنند. دوست خوب بودن نیازمند برخی رفتارها و ویژگی‌هایی است که می‌توان آن‌ها را از طریق بازی، گفتگو، مثال‌زدن و تشویق در کودکان تقویت کرد. برخی از این رفتارها و ویژگی‌ها عبارتند از: صداقت، احترام، همدلی، همکاری، گوش دادن، حمایت، قابل اعتماد بودن و پذیرش تفاوت‌ها. این مهارت‌ها نه تنها به کودکان در دوران کودکی کمک می‌کنند، بلکه در طول زندگی نیز به آن‌ها در برقراری ارتباطات موثر با دیگران سود می‌دهند.

مهارت نگهداری لوازم

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا ارزش واقعی اشیا را بفهمند، به آن‌ها احترام بگذارند و از آن‌ها به نحو مناسب استفاده کنند. همچنین، این مهارت باعث می‌شود کودکان ترتیب و نظم را در زندگی خود رعایت کنند، مسئولیت‌پذیر شده و با مشکلات کمتری روبرو شوند. مهارت نگهداری لوازم را می‌توان با روش‌های مختلفی به کودکان آموزش داد. برای مثال، با تشویق کودکان به جمع‌آوری و چیدمان لوازم خود، با نشان دادن راه‌های صحیح استفاده و نگهداری لوازم، با قرار دادن جریمه یا پاداش برای رعایت یا عدم رعایت مهارت نگهداری لوازم و غیره.

مهارت انتقادپذیری و نقد شدن

یکی از مهارت‌هایی که باید از کودکی در آموزش و پرورش و خانواده آموزش داده شود، مهارت انتقادپذیری و نقد شدن است. این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا نقاط ضعف و قوت خود را بشناسند، بازخورد مثبت یا منفی را به عنوان فرصتی برای رشد و یادگیری در نظر بگیرند، و با احترام به دیدگاه‌های مختلف برخورد کنند. انتقادپذیری و نقد شدن می‌تواند به افزایش اعتماد‌به‌نفس، خلاقیت، همکاری و تحمل ناهمخوانی کودکان کمک کند.

مهارت رازدار بودن

رازدار بودن به معنای احترام به حریم خصوصی دیگران و عدم افشای اطلاعات محرمانه یا حساس است. رازدار بودن می‌تواند به ایجاد اعتماد، ارتباط سالم و همدلی بین افراد کمک کند. برای آموزش رازدار بودن به کودکان، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. با روش‌هایی مثل نشان دادن مثال شخصی و رعایت رازداری در برخورد با دیگران، تشویق کودکان به حفظ رازهای خود و دوستانشان، توضیح دادن تفاوت بین رازهای خوب و بد و ضرورت گفتن رازهای بد به یک بزرگتر، تقویت کودکان با تعریف داستان‌های جذاب و بازی‌های سرگرم‌کننده درباره رازدار بودن می‌توان رازداری را به کودکان آموخت.

مهارت برنامه‌ریزی کردن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا اهداف خود را شناسایی کنند، منابع و زمان لازم را تخصیص دهند، مشکلات را پیش‌بینی و حل کنند و نتایج را ارزیابی کنند. مهارت برنامه‌ریزی کردن به کودکان اعتمادبه‌نفس، خلاقیت، مسئولیت‌پذیری و توانایی همکاری با دیگران را می‌دهد. این مهارت همچنین به آمادگی کودکان برای زندگی در جامعه پویا و پیچیده امروزی کمک می‌کند.

مهارت گذشت

گذشت یعنی توانایی رها کردن خشم، کینه، نفرت و دشمنی نسبت به کسانی که به ما ظلم کرده‌اند یا ما را آزار داده‌اند. گذشت به ما کمک می‌کند تا با خود و دیگران صلح کنیم، روابط سالم‌تری برقرار کنیم و از استرس و اضطراب رهایی پیدا کنیم. گذشت نشانه ضعف نیست، بلکه نشانه قدرت، عقلانیت و بخشش است. آموزش دادن این مهارت به کودکان باعث می‌شود آن‌ها در بزرگسالی روابط بهتری را تجربه کرده و از آرامش بیشتری برخوردار باشند.

مهارت صبور بودن

صبور بودن به معنای تحمل در برابر مشکلات، تاخیر در رسیدن به هدف‌ها، ناکامی‌ها و ناراحتی‌ها است. صبور بودن باعث می‌شود که فرد با خونسردی و عقلانیت به موقعیت خود نگاه کرده و راه‌حل مناسب را پیدا کند. صبور بودن همچنین منجر به افزایش اعتماد‌به‌نفس، خلاقیت، تعامل مثبت با دیگران و رشد شخصی می‌شود. صبور بودن یک مهارت قابل یادگیری است که می‌توان با روش‌های مختلف آن را تقویت کرد. برخی از این روش‌ها عبارتنداز: تمرین تنفس عمیق، تغییر دیدگاه نسبت به مسائل، تشویق و تحسین خود و دیگران، قدردانی از آنچه داریم و گذشت از آنچه نداریم.

مهارت حل مساله

مهارت حل مسئله به کودکان کمک می‌کند تا با چالش‌ها و مشکلات روبرو شوند و راه‌حل‌های خلاقانه و منطقی پیدا کنند. این مهارت ارتباطات، تفکر انتقادی، خودکارآمدی و خودباوری کودکان را نیز افزایش می‌دهد. برای آموزش مهارت حل مسئله به کودکان، می‌توان از بازی‌های آموزشی، فعالیت‌های گروهی، مثال‌های عملی و سوالات باز استفاده کرد.

مهارت نگهداری گیاه و گل

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا احترام به زندگی و محیط زیست را یاد بگیرند، همچنین توانایی مسئولیت‌پذیری، صبر و دقت را تقویت کنند. نگهداری گیاه و گل نیاز به دانش و تجربه دارد که می‌توان با خواندن کتاب‌ها، مشاهده فیلم‌ها و عملی کردن آن‌ها به دست آورد. برای شروع، می‌توان با گل‌های ساده و مقاوم شروع کرد و به تدریج به گل‌های پیچیده‌تر و سخت‌تر روی آورد. نگهداری گل و گیاه یک فعالیت جذاب و سرگرم‌کننده است که می‌تواند به رشد فکری و عاطفی کودکان کمک کند.

مهارت دقت به پیرامون

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند محیط خود را بهتر بشناسند، از خطرات و فرصت‌های موجود آگاه شوند و با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کنند. دقت به پیرامون نیازمند تمرین و تقویت است و می‌توان با فعالیت‌های ساده و جذاب از قبیل بازی‌های تشخیص رنگ، صدا، شکل و حرکت، معما‌های تصویری، داستان‌گویی و گفتگو، این مهارت را در کودکان تقویت کرد.

مهارت صادق بودن

صادق‌بودن به معنای ابراز حقیقت و واقعیت بدون دروغ گفتن یا پنهان کردن است. صادق بودن باعث ایجاد اعتماد، احترام و مسئولیت پذیری در فرد می‌شود. صادق‌بودن همچنین کمک می‌کند که فرد با خودش، دیگران و جهان اطرافش رابطه سالم و سازنده داشته باشد. صادق‌بودن را می‌توان با مثال‌های عملی، تشویق و تقویت، توضیح عواقب دروغ گفتن و ارائه الگو‌های مناسب در خانواده و مدرسه آموزش داد.

مهارت وفادار بودن

وفاداربودن به خود، دیگران، ارزش‌ها و مسئولیت‌ها، یک خصوصیت اخلاقی و اجتماعی است که در رابطه با اعتماد‌به‌نفس، رضایتمندی و تعاملات سالم با دیگران تاثیرگذار است. برای آموزش وفادار بودن به کودکان، باید از روش‌های مناسب استفاده کرد. برخی از این روش‌ها عبارتند از: نشان‌دادن مثال‌های وفادار بودن در زندگی روزمره، تشویق کردن کودکان به حفظ قول‌ها و تعهدات خود، تقویت کردن احساس تعلق به مدرسه و جامعه، برقراری ارتباط صادقانه و باز با کودکان و پاسخگویی به سوالات آن‌ها در مورد مفهوم وفادار بودن.

مهارت نوشتن

نوشتن یک راه ارتباطی و بیان خلاقانه است که می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساسات، افکار، دیدگاه‌ها و تجربیات خود را به بهترین شکل منتقل کنند. نوشتن همچنین می‌تواند به تقویت حافظه، تمرکز، خلاقیت و تفکر انتقادی کودکان کمک کند. برای آموزش مهارت نوشتن به کودکان، باید از روش‌های جذاب و مناسب سن استفاده کرد. برای مثال، می‌توان از بازی‌های کلمات، داستان‌سازی، نقاشی، نامه‌نویسی و گفتگو با دیگران به عنوان فعالیت‌های پیش آماده استفاده کرد. همچنین باید به کودکان فرصت داد تا در مورد موضوعات مورد علاقه خود بنویسند و بازخورد مثبت و سازنده دریافت کنند. مهارت نوشتن یک مهارت زندگی است که باید از کودکی شکل گرفته و تقویت شود.

مهارت آینده‌نگری

مهارت آینده‌نگری به معنای توانایی تصور، برنامه‌ریزی و اقدام برای رسیدن به اهداف آینده است. این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا خودشان را در جایگاه مناسب قرار دهند، چالش‌ها و فرصت‌های آینده را پیش‌بینی کنند و با خلاقیت و انعطاف‌پذیری به حل مسائل بپردازند. مهارت آینده‌نگری نیازمند یادگیری مفاهیم و روش‌های علمی، توسعه تفکر انتقادی و استدلال، ارتباط موثر با دیگران و همکاری گروهی است. بنابراین، آموزش و پرورش و خانواده باید فضای مناسبی را برای تقویت این مهارت در کودکان فراهم کنند.

مهارت تلاش کردن

تلاش‎کردن به معنای این است که بتوان با انگیزه، پشتکار و برنامه‌ریزی به هدف‌های خود رسید. تلاش‌کردن کودکان را قادر می‌سازد که چالش‌ها را پذیرفته و از شکست‌ها درس بگیریم. تلاش‌کردن همچنین کودکان را به خودباوری، خلاقیت و رشد فردی نزدیک‌تر می‌کند. بنابراین، آموزش مهارت تلاش‌کردن از کودکی یک نیاز ضروری برای توسعه جامعه است.

مهارت نا‌امید نشدن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا با شکست‌ها، چالش‌ها و مشکلات زندگی بهتر برخورد کنند و اعتماد به نفس و امیدواری خود را از دست ندهند. مهارت ناامید نشدن به کودکان یاد می‌دهد که همیشه راه‌حل‌های جدیدی برای رسیدن به اهداف خود بجویند و از تجربیات منفی خود درس بگیرند. مهارت ناامید نشدن همچنین به کودکان کمک می‌کند تا رشد شخصیتی داشته باشند و خلاقیت، انعطاف‌پذیری و استقامت خود را افزایش دهند.

مهارت هدف داشتن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند برای خودشان آرزوها و خواسته‌هایی تعیین کنند و برای رسیدن به آن‌ها تلاش کنند. مهارت هدف داشتن به کودکان یاد می‌دهد که چگونه برنامه‌ریزی کنند، اولویت‌بندی کنند، پیگیر باشند و از پیشرفت‌های خود لذت ببرند. این مهارت نه تنها به رشد شخصیت و اعتماد‌به‌نفس کودکان کمک می‌کند، بلکه به آمادگی آن‌ها برای مواجهه با چالش‌های زندگی نیز افزوده می‌شود.

مهارت کار با ابزار

ابزارها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: ابزارهای سنتی و ابزارهای مدرن. ابزارهای سنتی شامل چکش، پیچ‌گوشتی، انبردست، فرز، جوشکاری و غیره هستند. ابزارهای مدرن شامل کامپیوتر، تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ و غیره هستند. کار با ابزارها نیاز به دقت، خلاقیت، منطق و حل مسئله دارد. کودکانی که از کودکی با ابزارها آشنا شوند، می‌توانند در زندگی بعدی خود بهتر با چالش‌ها و فرصت‌های جدید سروکار داشته باشند. بنابراین، آموزش مهارت کار با ابزار یک نیاز ضروری است.

مهارت کار با کامپیوتر

امروزه کامپیوتر در بسیاری از زمینه‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی و حتی شخصی نقش مهمی دارد و برای رشد و پیشرفت در این زمینه‌ها، لازم است که فرد با اصول و کاربردهای آن آشنا باشد. کار با کامپیوتر می‌تواند توانایی‌های خلاقانه، منطقی، تحلیلی و حل مسئله فرد را افزایش دهد و به او کمک کند تا با جهان پیرامون خود بهتر برقراری ارتباط داشته باشد. بنابراین، آموزش مهارت کار با کامپیوتر از کودکی می‌تواند سبب شود که فرد در آینده به یک شهروند فعال، مسئول و موفق تبدیل شود.

مهارت در فضای مجازی و سایبری

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند از فرصت‌ها و منابع این فضا به نحو احسن استفاده کنند، خطرات و تهدیدات آن را شناسایی و جلوگیری کنند، و حقوق و مسئولیت‌های خود را در این فضا رعایت کنند. مهارت در فضای مجازی و سایبری شامل دانش، توانایی و نگرش‌های لازم برای استفاده امن، منصفانه و خلاقانه از تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی است.

مهارت در تصویر ذهنی داشتن

تصویر ذهنی یعنی توانایی تجسم و تصور چیزهایی که نمی‌توانیم با حواس خود ببینیم یا بشنویم. این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا خلاقیت، تفکر انتقادی، حل مسئله و حافظه خود را بهبود بخشند. همچنین، تصویر ذهنی می‌تواند به کودکان اعتماد‌به‌نفس و رضایت از خود بدهد. برای آموزش این مهارت به کودکان، می‌توان از فعالیت‌های مختلفی استفاده کرد، مانند بازی‌های نقش آفرینی، داستان‌گویی، نقاشی، ساخت مدل‌ها و پازل‌ها.

مهارت احترام گذاشتن

احترام‌گذاشتن به خود، به دیگران، به محیط زیست و به قوانین و ارزش‌های جامعه، یکی از پایه‌های رشد و توسعه فردی و اجتماعی است. این مهارت باعث می‌شود کودکان بتوانند با خودباوری، خودآگاهی، همدلی و همکاری با دیگران رابطه برقرار کنند و در موقعیت‌های مختلف به خوبی عمل کنند. برای آموزش این مهارت به کودکان، باید از روش‌های مناسب و مثبت استفاده کرد. برخی از این روش‌ها عبارتند از: الگو بودن بزرگسالان در نشان‌دادن احترام، تشویق و تقدیر کودکان برای رفتارهای احترام‌آمیز، توجه به نظرات و علاقه‌مندی‌های کودکان، تعامل با کودکان با صدای ملایم و لحن مودبانه، توضیح‌دادن دلایل و منافع احترام گذاشتن به زبان ساده و قابل فهم.

مهارت کم مصرف بودن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا ارزش منابع و محیط زیست را بشناسند و با توجه به نیازهای خود و دیگران، به صورت عاقلانه و پایدار از آن‌ها استفاده کنند. مهارت کم‌مصرف‌بودن نه تنها به حفظ سلامت جسمی و روحی کودکان کمک می‌کند، بلکه به تقویت خلاقیت، همدلی و همکاری آن‌ها نیز منجر می‌شود.

مهارت بهره‌گیری از اشیا

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا با استفاده از ابزارها و وسایل مختلف، مسائل را حل کنند، خلاقیت خود را بالا ببرند و با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنند. مثلاً، یک کودک می‌تواند با استفاده از قلم و کاغذ، نقاشی کند، با استفاده از قطعات ساختمانی، ساختارهای مختلف بسازد یا با استفاده از عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌ها، داستان‌های خود را بازگو کند. این مهارت بهره‌گیری از اشیا، نه تنها به رشد شناختی و هنری کودکان کمک می‌کند، بلکه به آن‌ها یاد می‌دهد که چگونه با منابع موجود بهینه سازی کنند و به آن‌ها احترام بگذارند.

مهارت مشورت گرفتن

مشورت گرفتن به معنای این است که بتوانیم نظرات و دیدگاه‌های دیگران را در مورد مسائل و چالش‌هایی که با آن‌ها روبرو هستیم، شنیده و بهره ببریم. مشورت گرفتن به ما کمک می‌کند تا دید بیشتری به وضعیت داشته باشیم، از تجربیات و دانش دیگران استفاده کنیم، راه‌حل‌های جدید و خلاقانه‌ای پیدا کنیم و احساس تنهایی و بی‌کسی را کم کنیم. مشورت‌گرفتن نشان‌دهنده ضعف نیست، بلکه نشان‌دهنده این است که ما برای خودمان و دیگران احترام قائل هستیم و به تعامل اجتماعی اهمیت می‌دهیم.

مهارت مشورت و همفکری کردن

این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند، به نظرات دیگران گوش دهند، احترام بگذارند و توافق برسند. مشورت و همفکری کردن می‌تواند منجر به حل مسائل، خلاقیت، یادگیری و رشد شخصی شود. بنابراین، آموزش این مهارت از کودکی بسیار مهم و ضروری است.

بیشتر بخوانیم : کودک شاد داشته باش؛ اهمیت شادی بچه و 10 راز کودک شاد

جمع‌بندی

یکی از مهم‌ترین وظایف آموزش و پرورش و خانواده، توسعه مهارت‌های ضروری در کودکان است. این مهارت‌ها شامل تفکر انتقادی، خلاقیت، همکاری، ارتباط موثر، حل مسئله و خودآگاهی هستند. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا بتوانند با چالش‌های زندگی روبرو شوند، فرصت‌های جدید را بیابند و به رشد شخصی و اجتماعی خود بپردازند. بنابراین، آموزش و پرورش و خانواده باید از کودکی به تقویت این مهارت‌ها در کودکان اهمیت دهند و فضای مناسبی را برای یادگیری آن‌ها فراهم کنند.