5 نظریه روانشناختی عشق

چرا مردم عاشق می شوند؟ و چرا برخی از اشکال عشق ماندگار هستند در حالی که برخی دیگر بسیار زودگذر هستند؟ عشق یک احساس اولیه انسانی است، اما درک اینکه چگونه و چرا اتفاق می افتد لزوما آسان نیست. با این حال، بسیاری سعی کرده اند در مورد این احساس خوب بیشتر بیاموزند.
روانشناسان و محققان چندین نظریه مختلف درباره عشق ارائه کرده اند تا چگونگی شکل گیری و همچنین دوام آن را توضیح دهند. در اینجا پنج نظریه اصلی ارائه شده برای توضیح روانشناسی عشق و سایر دلبستگی های عاطفی ارائه شده است.

دوست داشتن در مقابل عاشق شدن

در سال 1970، روانشناس زیک روبین توضیحی برای تفاوت بین دوست داشتن و عاشق شدن ارائه کرد. گاهی اوقات مقدار زیادی از قدردانی و تحسین دیگران را تجربه می کنیم. از گذراندن وقت با یک شخص لذت می بریم و می خواهیم در کنار او باشیم. به گفته روبین، این «دوست داشتن» است و لزوماً واجد شرایط عشق نیست.
عشق بسیار عمیق تر، شدیدتر و شامل میل شدید به صمیمیت فیزیکی و تماس است. افرادی که "شبیه" هستند از همراهی یکدیگر لذت می برند، در حالی که آنهایی که "عاشق" هستند به همان اندازه که به نیازهای خود اهمیت می دهند، به نیازهای طرف مقابل نیز اهمیت می دهند.
روبین معتقد بود که عشق رمانتیک از سه عنصر تشکیل شده است:

• یک پیوند نزدیک و نیازهای وابسته
• استعدادی برای کمک کردن
• احساس انحصار و جذب

بر اساس این عناصر، روبین پرسشنامه ای برای ارزیابی نگرش فرد نسبت به دیگران ابداع کرد. او دریافت که مقیاس‌های مختلف از دوست‌داشتن تا عاشق شدن، برای درک او از عشق حمایت می‌کنند.

مدل چرخ رنگی عشق

جان لی روانشناس در کتاب خود به نام رنگ های عشق در سال 1973 نظریه دیگری درباره عشق ارائه کرد که سبک های عشق را با چرخ رنگی مقایسه می کرد. همانطور که سه رنگ اصلی وجود دارد، لی پیشنهاد کرد که سه سبک اصلی عشق نیز وجود دارد:

• اروس: اصطلاح اروس از کلمه یونانی به معنای "پرشور" یا "شهوانی" گرفته شده است. لی پیشنهاد کرد که این نوع عشق شامل اشتیاق جسمی و عاطفی است. این نشان دهنده عشق به یک فرد ایده آل است.
• لودوس: لودوس از کلمه یونانی به معنای "بازی" گرفته شده است. این شکل از عشق بازیگوش و سرگرم کننده است اما لزوما جدی نیست. کسانی که این شکل از عشق را نشان می دهند، آماده تعهد نیستند و برای صمیمیت بیش از حد محتاط هستند. بنابراین، عشق را به عنوان یک بازی نشان می دهد.
• استورج: استورج از اصطلاح یونانی به معنای "محبت طبیعی" گرفته شده است. این شکل از عشق شامل عشق خانوادگی بین والدین و فرزندان، خواهر و برادر و اعضای خانواده گسترده است. این عشق همچنین می تواند از دوستی ایجاد شود، جایی که افراد دارای علایق و تعهدات مشترک به تدریج نسبت به یکدیگر محبت می کنند. بنابراین، عشق را به عنوان دوستی نشان می دهد.

6 سبک عشق لی

لی بعدها پیشنهاد کرد که همانطور که رنگ های اصلی را می توان برای ایجاد رنگ های دیگر ترکیب کرد، سه سبک اصلی عشق را نیز می توان برای ایجاد سبک های عشق ثانویه ترکیب کرد. بنابراین، در سال 1977، لی لیست سبک های عشق را گسترش داد.
سه سبک جدید عشق ثانویه عبارت بودند از:

• شیدایی: ترکیبی از اروس و لودوس که نشان دهنده عشق وسواسی است.
• پراگما: ترکیبی از لودوس و استورج که نشان دهنده عشق واقعی و عملی است.
• آگاپه: ترکیبی از اروس و استورج که نشان دهنده عشق فداکارانه است.

نظریه مثلثی عشق

در سال 1986، روانشناس رابرت استرنبرگ نظریه مثلثی عشق را مطرح کرد. بر اساس این نظریه، عشق دارای سه جزء است :

• صمیمیت
• شور
• تعهد

ترکیب های مختلف این سه جزء، انواع مختلفی از عشق را به وجود می آورد. به عنوان مثال، ترکیب صمیمیت و تعهد منجر به عشق دلسوزانه می شود در حالی که ترکیب شور و صمیمیت منجر به عشق رمانتیک می شود.
بر اساس نظریه مثلثی استرنبرگ، روابطی که بر روی دو یا چند عنصر ساخته شده‌اند، پایدارتر از روابطی هستند که بر اساس یک جزء واحد هستند. استرنبرگ از واژه عشق کامل برای توصیف ترکیب صمیمیت، اشتیاق و تعهد استفاده می کند. در حالی که این نوع عشق قوی ترین و بادوام ترین است، استرنبرگ پیشنهاد می کند که نادر نیز هست.

تئوری دلبستگی عشق

در سال 1987، سیندی هازان و فیلیپ شیور، دو محقق از دانشگاه دنور، نظرات خود را در مورد روانشناسی عشق به اشتراک گذاشتند. آنها این نظریه را مطرح کردند که عشق رمانتیک یک فرآیند زیست اجتماعی است شبیه به نحوه دلبستگی کودکان با والدینشان. 5 نظریه آنها از نظریه دلبستگی جان بولبی روانشناس الگوبرداری شده است.
بر اساس نظریه دلبستگی هازان و شاور در مورد عشق، سبک دلبستگی افراد تا حدی با رابطه ای که با والدین خود در دوران کودکی داشتند شکل می گیرد. این همان سبک اصلی سپس تا بزرگسالی ادامه می یابد، جایی که بخشی از روابط عاشقانه آنها می شود.
سه سبک دلبستگی بزرگسالان عبارتند از:

• مضطرب/ دوسوگرا: فردی با این سبک اغلب نگران است که همسرش او را دوست نداشته باشد. گاهی اوقات آنقدر می خواهند با شریک زندگی خود باشند که طرف مقابل را می ترساند.
• اجتنابی: شخصی با این سبک از نزدیک شدن به دیگران ناراحت است. آنها همچنین معمولاً در ایجاد اعتماد با مشکل مواجه می شوند.
• ایمن: همانطور که از نامش پیداست، سبک دلبستگی ایمن شامل ایمن بودن در رابطه است. کسی که ایمن است نگرانی بسیار کمی از رها شدن یا ترس از نزدیک شدن بیش از حد شخص دیگری دارد.

بر اساس تحقیقات هازان و شیور، دلبستگی ایمن رایج ترین سبک است. پس از آن سبک دلبستگی اجتنابی و سپس دلبستگی مضطرب/دوسوگرا دنبال می شود.

هازان و شاور همچنین پیشنهاد کردند که تجربیات فرد در عشق و دلبستگی بر باورهای آنها تأثیر می گذارد، که بر نتایج رابطه آنها تأثیر می گذارد. این یک فرآیند چرخه‌ای است که می‌تواند برای افرادی که سبک دلبستگی ایمن‌تری دارند خوب باشد، اما همچنین می‌تواند برای کسی که در روابط خود اجتنابی یا مضطرب/دوسوگرا است، مشکلاتی ایجاد کند.

دلسوزانه در مقابل عشق پرشور

در سال 1988، الین هتفیلد، روانشناس، به نظریه های ما درباره عشق اضافه کرد و گفت که دو نوع اساسی عشق وجود دارد: عشق دلسوزانه و عشق پرشور.

• عشق مشفقانه با احترام متقابل، وابستگی، محبت و اعتماد مشخص می شود. این عشق معمولاً از احساس درک متقابل و احترام مشترک نسبت به یکدیگر ایجاد می شود.
• عشق پرشور با احساسات شدید، کشش جنسی، اضطراب و محبت مشخص می شود. هنگامی که این احساسات شدید متقابل می شوند، افراد احساس شادی و رضایت می کنند، در حالی که عشق غیر متقابل منجر به احساس ناامیدی و یاس می شود.

هتفیلد پیشنهاد می‌کند که عشق پرشور زمانی به وجود می‌آید که انتظارات فرهنگی عاشق شدن را تشویق می‌کند، زمانی که فرد با ایده‌های از پیش تعیین‌شده‌اش در مورد عشق ایده‌آل مواجه می‌شود، و زمانی که فرد برانگیختگی فیزیولوژیکی شدیدی را در حضور شخص دیگر تجربه می‌کند. این عشق به گفته هتفیلد گذرا است و معمولا بین 6 تا 30 ماه طول می کشد.
در حالت ایده آل، عشق پرشور به عشق دلسوزانه منجر می شود که بسیار پایدارتر است. در حالی که بیشتر مردم خواهان روابطی هستند که امنیت و ثبات عشق دلسوزانه را با عشق شدید پرشور ترکیب کند، هتفیلد معتقد است که این نادر است.

یادداشتی از منوباز

تئوری های زیادی درباره عشق وجود دارد، به این امید که بینشی در مورد چگونگی شکل گیری و تکامل عشق ارائه شود. هر یک به دانسته های ما در مورد این احساس کمک می کند و چندین توضیح ممکن برای چگونگی شروع، رشد و تغییر روابط مبتنی بر عشق ارائه می دهد.

بیشتر بخوانید: چگونه بفهمیم که آیا در یک رابطه سالم هستید؟