احساس ترس چیست؛ علائم ترس، غلبه و اختلالات مرتبط با اون

ترس چیست؟ علائم ترس، غلبه و اختلالات مرتبط با اون

طبق تحقیقات روان‌شناسی، احساس ترس یه احساس طبیعی و اولیه انسانیه که شامل یه پاسخ بیوشیمیایی همگانی و یه پاسخ عاطفی فردی قدرتمنده که ما رو از وجود خطر یا آسیب احتمالی آگاه می‌کنه، این خطر می‌تونه جسمی و یا حتی روانی باشه. گاهی ترس ناشی از تهدیدهای واقعیه، اما می‌تونه از تهدیدهای ذهنی هم سرچشمه بگیره. احساس ترس همچنین می‌تونه واکنشی طبیعی به بعضی شرایط خاص باشه، اما گاهی هم ممکنه منجر به پریشانی و اختلال بشه و خودش یه تهدید واقعی به‌حساب بیاد.

احساس ترس همچنین می‌تونه نشانۀ برخی از بیماری‌های روانی از جمله اختلال هراس، اختلال اضطراب اجتماعی یا جمع هراسی، فوبیا و اختلال استرس پس از حادثه باشه. ترس از دو واکنش اولیه به‌نوعی تهدید درک شده تشکیل میشه: پاسخ بیوشیمیایی یا فیزیکی و پاسخ احساسی یا عاطفی.

پاسخ بیوشیمیایی یا فیزیکی در مقابل احساس ترس

ترس یه احساس طبیعی و مکانیزمی برای بقاست. وقتی ما با یه تهدید درک شده مواجه می‌شیم، بدنمون به روش‌های خاصی واکنش نشان میده. واکنش‌های فیزیکی نسبت به احساس ترس شامل عرق‌کردن، افزایش ضربان قلب و بالارفتن سطح آدرنالینه که ما رو خیلی هوشیار می‌کنه.

این پاسخ فیزیکی به‌عنوان پاسخ «ستیز یا گریز» هم شناخته میشه که در اون بدن، خودش رو برای مقابله با خطر یا فرار از اون آماده می‌کنه. این واکنش بیوشیمیایی احتمالاً یه تحول تکاملی و یه پاسخ خودکاره که برای بقای ما خیلی مهم و حیاتیه.

پاسخ احساسی به ترس

از طرفی، واکنش احساسی به ترس، خیلی شخصیه. از اونجایی که ترس شامل بعضی از واکنش‌های شیمیایی مشابه در مغزه که احساسات مثبتی مثل شادی و هیجان هم اون واکنش‌ها رو انجام میدن، احساس ترس تحت شرایط خاصی می‌تونه به‌عنوان سرگرمی تلقی بشه، مانند وقتی که فیلم‌های ترسناک تماشا می‌کنین.

بعضی از افراد به‌اصطلاح، جویای آدرنالین هستن و در ورزش‌های شدید و سایر شرایط هیجان‌انگیز ناشی از ترس موفق میشن. دیگران واکنش منفی نسبت به احساس ترس دارن و از شرایط ایجاد ترس هرطوری که شده دوری می‌کنن. اگرچه واکنش فیزیکی یکسانی وجود داره، ولی بسته به فرد، تجربۀ ترس ممکنه مثبت یا منفی تلقی بشه.

علائم و ویژگی‌های ترس

احساس ترس اغلب شامل علائم جسمی و احساسیه. هر فردی ممکنه ترس رو متفاوت تجربه کنه، اما برخی از علائم و نشانه‌های رایج اون عبارتند از:

درد قفسه سینه
لرز
خشک‌شدن دهان
حالت تهوع
تند شدن ضربان قلب
تنگی نفس
عرق‌کردن
لرزیدن
ناراحتی معده

علاوه بر علائم فیزیکیِ احساس ترس، ممکنه افراد علائم روانی مثل غرقه‌سازی، ناراحتی، احساس عدم کنترل یا احساس مرگ قریب‌الوقوع رو تجربه کنن.

راه تشخیص انواع ترس

اگه احساس مداوم و افراطی ترس رو تجربه می‌کنین، با یه پزشک در میان بذارین. پزشک ممکنه یه معاینه فیزیکی و تست‌های آزمایشگاهی انجام بده تا مطمئن بشه که احساس ترس و اضطرابتون با یه بیماری زمینه‌ای مرتبط نیست. همچنین، پزشک سؤالاتی دربارۀ علائم شما می‌پرسه، از جمله اینکه چه مدته که اون‌ها رو دارین، شدتش چقدره و چه شرایطی اون‌ها رو تحریک می‌کنه. بسته به علائم شما، پزشک ممکنه مشکلتون رو به‌عنوان اختلالی مثل اختلال اضطراب یا فوبیا تشخیص بده.

انواع فوبیا

یکی از جنبه‌های اختلالات اضطرابی می‌تونه ترسیدن از ترس باشه. با اینکه بیشتر افراد می‌خوان احساس ترس رو تنها در وضعیتی تجربه کنن که ترسناک یا تهدیدآمیز به‌حساب میاد، کسانی که با اختلالات اضطرابی زندگی می‌کنن، ممکنه از این بترسن که پاسخ ترس رو تجربه کنن. اون‌ها واکنش‌های ترسشون رو منفی می‌پندارن و سعی می‌کنن تا از اون پاسخ‌ها اجتناب کنن.

فوبیا نوعی واکنش ترس طبیعیه. در اینجا، احساس ترس به سمت یه شی یا موقعیت هدایت میشه که خطر واقعی رو نشان نمیده. اگرچه شما می‌دونین که ترس غیرمنطقیه اما نمی‌تونین از واکنش مربوط به اون جلوگیری کنین. با گذشت زمان و با تداوم ترس از واکنش ترس، ترس بدتر میشه.

علل وقوع ترس

احساس ترس فوق‌العاده پیچیده هست و هیچ دلیل شاخصی براش وجود نداره. بعضی از ترس‌ها ممکنه ناشی از تجربه یا ضربۀ روحی باشن، بعضی ممکنه ترس از چیز دیگه‌ای مثل ازدست‌دادن کنترل باشن. بااین‌حال، ترس‌های دیگه‌ای ممکنه اتفاق بیفته چون علائم فیزیکی باعث ترس از ارتفاع، سرگیجه و دل‌آشوبه در شما میشن. برخی از محرک‌های رایج ترس عبارتند از:

اشیا یا موقعیت‌های خاص (عنکبوت، مار، ارتفاع، پرواز و غیره)
رویدادهای آینده
وقایع تخیلی
خطرات زیست‌محیطی واقعی
ناشناخته

برخی از ترس‌ها معمولاً ذاتی هستن و ممکنه تحت‌تأثیر روند تکاملی ما قرار بگیرن، چون به بقا کمک می‌کنن؛ اما سایر اون‌ها آموخته میشن و با تجربیات آسیب‌‌زا مرتبط هستن.

انواع اختلالات همراه با احساس ترس

برخی از انواع مختلف اختلالات اضطرابی که با ترس مشخص میشن عبارتند از:

بازارهراسی یا گذرهراسی
اختلال اضطراب فراگیر
اختلال هراس و وحشت
اختلال استرس پس از سانحه
اختلال اضطراب جدایی
اختلال اضطراب اجتماعی
فوبیای خاص

بیشتر بخوانید: 10 تفاوت افراد با استرس کمتر و افرادی که استرس بیشتری دارن!

درمان انواع ترس

مواجهه مکرر با موقعیت‌های مشابه منجر به سازگاری و آشنایی با شرایط ترس میشه که می‌تونه به‌طور قابل‌توجهی هر دو واکنش ترس رو کاهش بده. مواجهه‌درمانی یکی از گزینه‌های درمانی برای درمان انواع فوبیاهاست.

درمان‌های ترس از ترس که مبتنی بر روان‌شناسی ترس هستن، معمولاً بر تکنیک‌هایی مثل حساسیت‌زدایی منظم و غرقه‌سازی در ترس تمرکز دارن، یعنی روشی که رفتاردرمان‌گران برای درمان فوبیاها به کار می‌برن و بیمار فوبیک رو به مدت طولانی با موقعیت‌ها یا موضوعاتی مواجه می‌کنن که از اون‌های می‌ترسه و اجازه نمیدن فرار کنه. هر دو تکنیک با پاسخ‌های فیزیولوژیکی و روان‌شناختی بدن برای کاهش احساس ترس کار می‌کنن.

حساسیت‌زدایی هدفمند

حساسیت‌زدایی هدفمند، شامل هدایت تدریجی فرد از طریق موقعیت‌های مواجهه با ترس است. برای مثال، اگه از مار می‌ترسین، ممکنه اولین جلسه رو با درمانگرتون در مورد مارها حرف بزنین. به‌مرور در جلسات بعدی، درمانگر شما رو به تماشای تصاویر مارها، بازی با مارهای اسباب‌بازی و در نهایت دست‌زدن به یه مار زنده راهنمایی می‌کنه. این امر معمولاً با یادگیری و به‌کارگیری تکنیک‌های جدید مقابله برای مدیریت پاسخ به احساس ترس همراهه.

غرقه‌سازی

این تکنیک می‌‌تونه کاملاً در درمان ترس مؤثر باشه. غرقه‌سازی بر اساس این فرض که فوبیای شما یه رفتار آموخته‌شده است که باید فراموشش کنین، استواره. در این روش، شما در معرض مقدار زیادی از اشیایی که ازشون می‌ترسین قرار می‌گیرین یا برای مدت طولانی در یه محیط امن و کنترل‌شده در معرض یه موقعیت ترسناک قرار می‌گیرین تا وقتی که ترستون کمتر بشه. برای مثال، اگه از هواپیما می‌ترسین، درمانگر از شما می‌خواد از پله‌های اون بالا برین.

نکتۀ اصلی اینه که درمانگر سعی می‌کنه شما رو از اضطراب شدید و هراس احتمالی به سمتی هدایت کنه که با ترستون مقابله کنین و در نهایت متوجه بشین که شجاع هستین. این امر می‌تونه به تقویت یه واکنش مثبت (شما در خطر نیستین) با یه اتفاق ترسناک (بودن در هواپیما) کمک کنه و آخرسر شما رو از این احساس ترس عبور بده. درحالی‌که این درمان‌ها می‌تونن خیلی مؤثر باشن، ولی مهمه که چنین رویکردهای مقابله‌ای فقط با راهنمایی یه متخصص بهداشت روان باتجربه و خبره انجام بشه.

مقابله با احساس ترس

همچنین اقداماتی وجود دارن که می‌تونین اون‌ها رو برای مقابله با ترس در زندگی روزمره انجام بدین. چنین راهبردهایی بر مدیریت اثرات فیزیکی، عاطفی و رفتاری احساس ترس تمرکز دارن.

بعضی از کارهایی که می‌تونین براش مقابله با ترس انجام بدین عبارتند از:

سعی کنین از حمایت اجتماعی برخوردار بشین.

وجود افراد حامی در زندگی می‌تونه بهتون کمک کنه که احساس ترستون رو مدیریت کنین.

ذهن آگاهی رو تمرین کنین.

با اینکه همیشه نمی‌تونین از بروز احساسات خاصی جلوگیری کنین، ولی ذهن‌آگاهی می‌تونه به شما در مدیریت ‌اون‌ها و جایگزین‌کردن افکار منفی با افکار مفیدتر کمک کنه.

از تکنیک‌های مدیریت استرس استفاده کنین.

مانند تنفس عمیق، آرامیدگی پیش‌رونده عضلانی و تجسم استفاده کنین.

بیشتر بخوانید: 8 تمرین تنفسی برای کاهش اضطراب و استرس و افزایش آرامش شما

مراقب سلامتی‌تون باشین.

غذای خوب بخورین، به‌طور منظم ورزش کنین و هر شب خواب کافی داشته باشین.

کلام آخر
احساس ترس یه احساس مهم انسانیه که می‌تونه از شما در برابر خطر محافظت کنه و شما رو برای هرگونه اقدام احتمالی آماده کنه، ولی شاید منجر به بروز عارضه‌های طولانی‌مدت اضطراب هم بشه. شناسایی و پیداکردن راه‌هایی برای کنترل ترس می‌تونن به شما کمک کنن تا بهتر با این احساسات کنار بیایین و از بروز اضطراب جلوگیری کنین.

بیشتر بخوانید: 11 محرک شگفت‌انگیز اما رایج در زندگی که ممکن است اضطراب شما را برانگیزانند.