شادی چیه؟ شناخت عمیق شادکامی و رازهای شادتر بودن

تعریف شادی و شادتر بودن

مردم همیشه دنبال پیداکردن خوشبختی هستن، اما تعریف شادی، شادکامی و خوشبختی در هر فردی متفاوت از دیگرانه. وقتی بیشتر مردم دارن از معنای واقعی شادی صحبت می‌کنن، اغلب درمورد حسی که در همون لحظۀ حال دارن یا حسی که نسبت به کلیت زندگی‌شون دارن، صحبت می‌کنن.

تعریف شادی

شادی یه حالت عاطفیه که با احساساتِ مثبت، رضایت از زندگی و خرسندی توصیف می‌شه. از اونجایی که شادی یه اصطلاح تعریف‌شده ا‌ست، روان‌شناسان و دانشمندان علوم اجتماعی معمولاً دربارۀ وضعیت عاطفی از اصطلاح "بهزیستی ذهنی" استفاده می‌کنن. دو جزء مهم شادی یا بهزیستی ذهنی تعادل عاطفی و رضایتمندی از زندگیه.

• تعادل عاطفی: هر فردی در طول زندگی عواطف، احساسات و حالات مثبت و منفی مختلفی رو تجربه می‌کنه. وقتی تعادل عاطفی بیشتر با تجربۀ احساسات مثبت درگیر باشه، شادی نمایان می‌شه.
• رضایت از زندگی: به میزان رضایت شما، از بخش‌های مختلف زندگی‌تون، از جمله روابط، کار، دستاوردها و سایر مواردی که براتون مهمه مربوط می‌شه.

ارسطو فیلسوف یونان باستان می‌گه: شادی تنها خواستۀ انسانه و سایر خواسته‌ها هم به‌عنوان راهی برای به‌دست‌آوردن خوشبختی حساب می‌شن. شادی تعادل بین کمبود و بیشینگیه.

شادکامی چهار سطح داره: شادی ناشی از رضایت لحظه‌ای، شادی ناشی از مقایسه و موفقیت، شادی ناشی از مشارکت مثبت و شادی ناشی از دستیابی به رضایتمندی.

نشانه‌های خوشبختی

باوجوداینکه درک و برداشت شادی در افراد مختلف متفاوته، روان‌شناسان موقع ارزیابی شادی به برخی از نشانه‌های کلیدی آن رو پیداکردن.

نشانه‌های شادی:

• حس می‌کنین همان زندگی ای که می‌خواستین رو دارین.
• با جریان زندگی جلو می‌رین و شکایتی ندارین.
• احساس می‌کنین در شرایط خوبی زندگی می‌کنین.
• از رابطه مثبت و سالمی که با بقیه دارین لذت می‌برین.
• احساس می‌کنین در زندگی به همۀ خواسته‌هاتون رسیدین.
• از زندگی‌تون احساس رضایتمندی می‌کنین.
• احساس مثبت بودن در شما بیشتر از منفی بودنه.
• از ایده‌ها و تجارب جدید استقبال می‌کنین.
• مراقب خودتون هستین و با مهربانی و شفقت با خودتون رفتار می‌کنین.
• قدردانی رو تجربه می‌کنین.
• زندگی‌تون سرشار از حس، معنا و هدفه.
• دوست دارین شادی‌تون رو با دیگران تقسیم کنین.

نکته مهم اینه که شادی حالت سرخوشی مداوم نیست بلکه یه حس کلی از احساسات مثبتیه که تجربه می‌کنین. افراد شاد هم گهگاه احساساتی مثل خشم، ناامیدی، کسالت، تنهایی و حتی غم و اندوه رو از سر می‌گذرونن. اما در مواجهه با ناراحتی یه حس خوش‌بینی نسبت به بهترشدن دارن.

انواع شادکامی

افکار و ایده‌های متفاوتی درباره شادی و شادکامی وجود داره. برای مثال، ارسطو بین دو نوع مختلف شادی تمایز قائل شد: هدونیا و ایودایمونیا.

• لذت‌گرایی (هدونیا): شادکامی هدونیک ناشی از لذته. این احساس از مراقبت از خود، برآورده شدن آرزوها، تجربه لذت بردن و احساس رضایت به وجود میاد.
• سعادت گرایی (ایودایومینا): این نوع شادکامی ناشی از جست‌وجوی فضیلت و معناست. اجزای مهم بهزیستی ایدایمونیک از احساس معنادار بودن، ارزشمندی و هدف‌مندیِ زندگی ناشی می‌شن که بیشتر با انجام مسئولیت‌ها، سرمایه‌گذاری در اهداف بلندمدت، نگرانی برای رفاه دیگران و زندگی بر اساس آرمان‌های شخصی شکل می‌گیرن.

امروزه در روان‌شناسی هدونیا و ایودایمونیا به ترتیب به‌عنوان لذت و معنا شناخته می‌شن. روان‌شناسان معتقدند که سومین مؤلفهٔ شادی، تعهده. همۀ این عوامل ناشی از احساس تعهد و مشارکت در عرصه‌های مختلف زندگی هستن. اینها می‌تونن نقش مهمی در تجربۀ کلی شادی داشته باشن، گرچه ارزش نسبی هرکدام می‌تونه بسیار ذهنی باشه. برخی فعالیت‌ها ممکنه معنادار و برخی فقط جنبۀ لذت داشته باشه.

تحقیقات نشان‌دادن، افراد شاد سعادت گرا نسبت به افراد شاد لذت‌گرا معمولاً سطح بالاتری از رضایت از زندگی رو تجربه می‌کنن. مثلاً داوطلب شدن برای هدفی که بهش اعتقاد دارین، ممکنه معنادارتر باشه. از طرفی، تماشای برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌تون ممکنه از نظر معنی پایین‌تر و از نظر لذت بالاتر باشه.

برخی از انواع شادکامی که ممکنه تحت این سه دسته اصلی قرار بگیرن عبارتند از:

• شادی: احساسی نسبتاً کوتاه که در لحظۀ حال احساس می‌شه.
• هیجان: احساس شادی که شامل انتظار برای رویدادهای مثبته.
• قدردانی: احساسی مثبتی که شامل سپاسگزاری و قدردانی می‌شه.
• غرور: احساس رضایت از کاری که انجام شده و به نتیجه رسیده.
• خوش‌بینی: این روشی برای نگاه‌کردن به زندگی با دیدگاهی مثبت و خوش‌بینانه است.
• رضایت: این نوع شادکامی شامل احساس خرسندیه.

چگونه شادی رو در وجودمون تقویت کنیم؟

برخی افراد ذاتاً می‌خوان شادتر باشن، کارهایی که به پرورش و تقویت احساس شادکامی و هدفمندی بهتون کمک می‌کنن عبارتند از:

1. دنبال‌کردن اهداف درونی

دستیابی به اهدافی که شما ذاتاً انگیزۀ دنبال‌کردن اون‌ها رو دارین، به‌ویژه اهداف متمرکز بر رشد شخصی و اجتماعی، می‌تونه به تقویت شادی کمک کنه. تحقیقات نشان‌دادن که دنبال‌کردن این نوع اهداف با انگیزۀ ذاتی می‌تونن شادی رو بیشتر از دنبال‌کردن اهداف بیرونی مثل به‌دست‌آوردن پول یا مقام افزایش بدن.

2. لذت بردن از لحظه

مطالعات نشان داده‌ افرادی که تمایل به کسب درآمد بیش از حد دارن، ‌چنان روی این هدف متمرکز می‌شن که دیگه از کاری که انجام می‌دن لذتی نمی‌برن. پس به‌جای اینکه فکرتون رو درگیر نداشته‌هاتون کنین تمرکزتون رو روی تمرین شکرگزاری از چیزهایی که دارین بذارین.

3. بررسی مجدد افکار منفی

وقتی می‌بینین که در یه دیدگاه بدبینانه گیر افتادین یا دارین منفی‌بافی رو تجربه می‌کنین، دنبال راه‌هایی باشین که بتونین افکارتون رو مثبت‌تر کنین. افرادی که سوگیری منفی دارن، بیشتر تمایل دارن خودشون رو درگیر افکار بد کنن تا چیزهای خوب. این امر می‌تونه بر همه چیز تأثیر بذاره، از نحوه تصمیم‌گیری گرفته تا نحوه برداشتشون از دیگران. تغییر برداشت‌های منفی به معنای نادیده‌گرفتن بدی‌ها نیست. در عوض، این به معنای تلاش برای نگاهی متعادل‌تر و واقع‌بینانه‌تر به رویدادهای زندگیه و این امکان رو براتون فراهم می‌کنه تا افکار منفی ذهنتون رو به چالش بکشین.

تأثیر شادکامی و شاد بودن

بررسی‌ها ثابت کردن که شادکامی نتایج مثبتی در بیشتر زمینه‌های زندگی از جمله رفاه روانی، سلامت جسمی و طول عمر داره.

به‌علاوه:

• احساس رضایت از زندگی رو افزایش می‌ده.
• باعث تقویت مهارت سازگاری و گسترش منابع ذهنی افراد می‌شه.
• سلامتی و طول عمر رو تقویت می‌کنه.

یه مطالعه نشان داده افرادی که احساسات مثبت بیشتری نسبت به احساسات منفی تجربه می‌کنن، بیشتر از یه دورۀ ۱۳ساله عمر کردن.

• احساسات مثبت باعث افزایش انعطاف‌پذیری می‌شه. انعطاف‌پذیری به افراد کمک می‌کنه استرس رو مدیریت کنن و در صورت مواجه با مشکلات زودتر به زندگی عادی بر‌گردن.

افراد شادتر سطح کم‌تری از هورمون استرس کورتیزول رو دارن و این مزیت در طول زمان همراه‌شون می‌مونه.

• افرادی که از وضعیت رفاهی خوبی برخور هستن، به‌احتمال زیاد رفتارهای سالم بیشتری هم دارن مثل خوردن میوه و سبزیجات و انجام منظم ورزش.
• شاد بودن با تقویت سیستم ایمنی بدنتون بهتون کمک می‌کنه کمتر مریض بشین.

چگونه شادتر باشیم؟

به نظر می‌رسه برخی افراد ذاتاً شادتر هستن. یه مطالعۀ گسترده روی حدود 2000 دوقلو نشان داده که حدود 50٪ رضایت کلی از زندگی به دلیل ژنتیک، 10٪ رویدادهای بیرونی و 40٪ به فعالیت‌های فردی مربوط می‌شه؛ بنابراین شاید نتونین "سطح پایه" شادی‌تون رو کنترل کنین، اما چیزهایی هست که می‌شه برای شادتر و رضایت‌بخش‌تر کردن زندگی‌تون انجام بدین.

1. روابط مستحکم

حمایت اجتماعی یه بخش اساسی از رفاهه. تحقیقات نشان داده که روابط اجتماعی خوب قوی‌ترین تحلیل‌کنندۀ شادمانی هستن. داشتن روابط مثبت و حمایتی با افرادی که بهشون اهمیت می‌دین می‌تونه از شما در برابر استرس محافظت کنه، سلامتی‌تون رو بهبود ببخشه و باعث شادتر بودن شما بشه. در مطالعۀ دانشگاه هاروارد بر روی افراد بالاتر از 80 سال، محققان متوجه شدن که روابط و میزان خوشحالی افراد به‌شدت بر سلامت کلی اون‌ها تأثیر می‌ذاره. پس اگه می‌خواین شادی و خوشبختی‌تون رو افزایش بدین، روابط اجتماعی‌تون رو محکم کنین.

2. ورزش کردن منظم

ورزش هم برای بدن و هم برای ذهن شما مفیده. فعالیت بدنی با طیف وسیعی از فواید جسمی و روانی از جمله بهبود خُلق‌وخوی ارتباط داره. مطالعات متعددی گویای این حقیقت هستن که ورزش منظم ممکنه در دفع علائم افسردگی تأثیرگذار باشن و به شادتر کردن افراد کمک کنن. در یه تحلیل از تحقیقات گذشته دربارۀ ارتباط بین فعالیت بدنی و شادکامی، محققان بین این دو مفهوم رابطۀ مثبتی پیداکردن. ورزش حتی به مقدار کم باعث افزایش شادی می شه. افرادی که حداقل 10 دقیقه در روز فعالیت بدنی داشتن یا فقط یک‌بار در هفته ورزش می‌کردن از شادی بیشتری نسبت به افرادی که اصلاً ورزش نمی‌کردن برخوردار بودن.

3. قدرشناسی

در یه مطالعه از شرکت‌کنندگان خواسته شد که هر شب قبل از خواب به مدت 10 تا 20 دقیقه تمرین نوشتن داشته باشن. نتایج نشان داد افرادی که در مورد قدردانی و شکرگزاری نوشته بودن، احساسات مثبت، شادی ذهنی و رضایت از زندگی‌شان افزایش پیدا کرده. نویسندگان این تحقیق اظهار داشتند، نوشتن فهرست سپاسگزاری به طور دائم روشی نسبتاً آسان، مقرون‌به‌صرفه، ساده و دلپذیر برای تقویت روحیۀ است.

نمی‌دونین چطور قدردانی کنین؟ مقالۀ «9 راه برای ابراز قدردانی و ایجاد رضایت و شادی بیشتر» رو مطالعه کنین.

4. داشتن احساس هدفمندی

تحقیقات نشان داده افرادی که احساس می‌کنن هدفی در زندگی دارن، از شادکامی بهتری برخوردارن و احساس رضایت بیشتری رو تجربه می‌کنن. احساس هدفمندی در زندگی شامل نگاه به زندگی به‌صورت هدفمند، جهت‌مند و معنا داره.

برای ایجاد احساس هدفمندی می‌تونین از راهکارهای زیر استفاده کنین:

• دنبال علایقتون برین،
• اهداف اجتماعی و نوع‌دوستی رو دنبال کنین،
• با بی‌عدالتی و ظلم مبارزه کنین،
• چیزهای جدید رو تجربه کنین.

احساس هدفمندی می‌تونه تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار بگیره، اما بازهم می‌شه اون رو تقویت کرد. باید دنبال هدفی باشین که از صمیم قلب بهش اهمیت می‌دین.

چالش‌های برای یافتن شادی و حس رضایتمندی

باوجوداینکه دنبال شادکامی بودن خیلی مهمه، اما بعضی اوقات دستیابی به رضایت از زندگی متفاوت از شادکامیه. برخی از چالش‌هایی که باید به آن‌ها توجه کرد عبارتند از:

• ارزش‌گذاری روی چیزهای اشتباه

شاید پول نتواند برا‌تون شادی بخره، اما تحقیقاتی نشان می‌دهند که خرج کردن پول برای کارهایی مانند تجارب می‌تونه شما رو خوش‌حال کنه. یه مطالعه نشان داده که صرف هزینه برای چیزهایی که می‌تونن براتون زمان بخرند، مانند هزینه برای خدمات با صرفه‌جویی در وقت می‌تونه شادکامی و رضایت از زندگی رو افزایش بده.

• کسب حمایت اجتماعی

حمایت اجتماعی به معنای داشتن دوستانیه که می‌تونین رو‌شون حساب باز کنین. حمایت اجتماعی درک شده نقش مهمی در بهزیستی ذهنی داره. در یه مطالعه میزان تأثیر حمایت اجتماعی روی شادی بررسی شده و نشان داده که حمایت اجتماعی عامل 43% از میزان شادی یه فرده. باید بدونید وقتی صحبت از حمایت اجتماعی می‌شه، کیفیت خیلی مهم‌تر از کمیته. داشتن فقط چند تا دوست صمیمی و قابل‌اعتماد، بیشتر از داشتن یه عالمه آشنای معمولی در شاد بودنتون تأثیرگذاره.

• بها دادن بیش‌ازحد به شادی

شادکامی هدفی نیست که بتونین به‌سادگی بهش برسین. این یه پیگیری دائمیه که نیاز به پرورش مداوم داره. مطالعه‌ای نشان داد افرادی که برای شادی ارزش بیشتری قائل هستن، تمایل دارن از زندگی‌شون کمترین رضایت رو داشته باشن. نویسندگان این تحقیق اظهار داشتن: "ارزش دادن به شادی در حد افراط می‌تونه باعث تخریب شخصیت فرد بشه، چون هر چی افراد برای شادی ارزش بیشتری قائل بشن، احتمال ناامیدی اون‌ها بیشتر می‌شه."

 شاید تا اینجا درس مهمی که آموختین این باشه که چیزی رو به‌طورکلی به‌عنوان "شادکامی" هدف نهایی‌تون قرار ندین. در عوض، روی ساختن زندگی و تقویت روابطتون متمرکز بشین که رضایت خاطر و خرسندی از زندگی رو براتون به ارمغان میاره.

تئوری‌های روان‌شناسی

روان‌شناسان همچنین نظریه‌های مختلفی برای توضیح چگونگی تجربۀ خوشبختی در افراد ارائه دادن:

نظریه سلسله‌مراتب نیازهای مازلو

سلسله‌مراتب نیازها نشان میده که افراد انگیزۀ بیشتری برای پیگیری نیازهای پیچیده دارن. پس از برآورده کردن نیازهای اساسی، انگیزه‌های روانی و عاطفی بیشتری در افراد شکل می‌گیره. در اوج سلسله‌مراتب مازلو، فرد نیاز به خودشکوفایی داره. این نظریه همچنین تأکید بر اهمیت اوج تجربه‌ها یا لحظات متعالی دارد که در آن فرد درک عمیق، شادکامی و شادی رو احساس می‌کنه.

روان‌شناسی مثبت

جست‌وجوی شادی در زمینه روان‌شناسی مثبت نقش اساسی داره. روان‌شناسانی که در حوزۀ روان‌شناسی مثبت مطالعه و تحقیق می‌کنن، علاقه‌مند به یادگیری روش‌هایی برای افزایش مثبت‌اندیشی و کمک به مردم برای داشتن زندگی شادتر و رضایت‌بخش‌تری هستن. این رشته مطالعاتی به‌جای تمرکز بر آسیب‌شناسی‌های ذهنی، در تلاشه تا راهی برای کمک به مردم، در جهت بهبود احساسات مثبت و دستیابی به شادکامی بیشتر پیدا کنه.