شرم چیست؟ علت، انواع و 3 راه کنار اومدن با احساس شرم و خجالت

احساس شرم چیست؟ 

شرم، نوعی احساس خجالت یا سرافکندگیه و از این تصور شکل می‌گیره که کاری ناپسند، غیراخلاقی و ناشایست انجام شده. افرادی که شرم رو تجربه می‌کنن معمولاً می‌خوان اون چیزی که باعث شرمندگی‌شون شده رو از دید بقیه افراد مخفی کنن. وقتی شرم مزمن باشه، می‌تونه این حس رو به فرد منتقل کنه که یه کمبود یا یه نقص خاصی رو با خودش داره. 

شاید تجربه شرم، یه تجربه‌ی منفی باشه اما در زندگی به‌عنوان یه احساس مهم تلقی میشه. بدون وجود احساس شرم، احتمالاً تصور می‌کنیم که نیازی به پایبندی به هنجارهای فرهنگی و اخلاقی، پیروی از قوانین نداریم؛ وقتی افراد همچین نگاهی به دنیای اطرافشون پیدا کنن، دیگه مثل موجوداتی اجتماعی و متمدن رفتار نمی‌کنن. از اونجایی که همه ما از خجالت کشیدن خوشمون نمیاد و از شرمندگی فراری هستیم، شرم مثل یه ابزار تکاملی، رفتارها و شخصیت ما رو تحت کنترل خودش قرار میده و ما رو به افرادی قابل پذیرش و محترم در جامعه تبدیل می‌کنه.

چه موقع احساس خجالت یا شرم مشکل‌ساز میشه؟

شرم وقتی می‌تونه مشکل به وجود بیاره، که درونی بشه و یه ارزیابی خیلی شدید و سختگیرانه رو نسبت به خود ایجاد بکنه. این منتقد درونی ممکنه بهتون بگه که شما  آدم بد و بی‌ارزشی هستین، یا برای دیگران هیچ اهمیتی ندارین. اما دقیقاً در همین لحظات باید این نکته رو با خودتون مرور کنین که اینکه چقدر عمیقاً احساس شرمندگی می‌کنین، ربطی به ارزش شما یا کار اشتباهی که انجام دادین نداره. 

بعضی از مفاهیم رایج دیگه که با شرم همپوشانی دارن عبارتند از:

احساس حقارت 
احساس گناه 
با این حال، این اصطلاحات مختلف تفاوت‌های معنایی دارن که  برای درک بهتر احساس شرم، باید بهشون توجه کرد.

احساس شرم در مقایسه با احساس گناه

قبل از هرچیز، به تفاوت بین شرم و گناه می‌پردازیم. شرم اغلب با احساس گناه اشتباه گرفته میشه، اما در واقع دو چیز مجزا از هم هستن. ساده‌ترین راه برای درک تمایز بین شرم و گناه، توجه به این مطلبه که احساس گناه حاصل عمله ولی احساس شرم نتیجه خودسرزنشی و ناشی از شخصیت خود فرده.

احساس گناه

احساس گناه زمانی در ما ایجاد میشه که حس کنیم از چهارچوب‌های خودمون، خانواده و جامعه رد شدیم، این احساس مدت زیادی درون ما باقی می‌مونه و در صورتی که برای جبران اون اشتباه اقدام کنیم، حالمون بهتر میشه. احساس گناه معمولاً مربوط به کار یا رفتار اشتباهیه که انجام دادیم. 

بیشتر بخوانید: سفر گناه یا القای احساس گناهکار بودن چیست؟

احساس شرم

شرم یا خجالت، به چیزی دربارۀ شخصیت خودتون یا فردی که معتقدین غیرقابل قبوله اشاره داره. خجالت به معنای انجام کار اشتباه نیست. این حالت در مورد احساسیه که وقتی متوجه می‌شین به اندازه کافی خوب نیستین، بهتون دست میده.

احساس گناه مربوط به اعمال اشتباهه، ولی خجالت دربارۀ اشتباه بودن به‌عنوان یه شخصه.

در روانشناسی، شرم با پرهیز از شکست و پیامدهاش همراهه، درحالی‌که احساس گناه با بخشش و بهبود فردی، به همراه جبران کردنه. درک جدا کردن احساس گناه از شرم، یکی از اولین گام‌ها برای داشتن احساس شرم کمتره.

بیشتر بخوانید: نحوه مواجه با شکست‌ها و عدم ‌موفقیت‌های کوتاه‌مدت

علائم شرم

آیا احساس شرمندگی می‌کنین؟ آیا می‎دونین چه زمان‌هایی ممکنه بهتون احساس شرمندگی و خجالت زدگی دست بده؟ شرمنده شدن خودش رو به صورت‌های مختالفی نشان میده، در زیر فهرستی از اشکال مختلف شرمندگی آورده شده:

زمانی که نسبت به اینکه دیگران دربارۀ شما چه فکری می‌کنن، حساسیت داشته یا نگران باشین؛
وقتی احساس عدم قدردانی، یا مورد سوء استفاده قرار گرفتن بهتون دست میده؛
وقتی احساس طرد شدن، پشیمانی و عدم تأثیر‌گذاری داشته باشین؛
زمان سرخ‌شدن غیرقابل کنترل صورت؛
وقتی که از نامناسب بودن ظاهر یا احمق به‌نظر رسیدن ترسیده باشین؛
وقتی نگران این هستین که با شما محترمانه رفتار نشه؛
زمانی که دوست دارین حرف آخر رو خودتون بزنین و این اتفاق نمی‌افته؛
زمانی که احساس می‌کنین نمی‌تونین خود واقعی‌تون باشین و هویت‌تون رو از دست می‌دین؛
زمانی که افکار و احساسات‌تون رو به اشتراک نمی‌ذارین چون می‌ترسین خجالت‌زده بشین؛
زمانی که نسبت به انجام کاری غیراخلاقی یا ناپسند نگران هستین؛
وقتی خودتون شخصی کمالگرا هستین؛
وقتی احساس بیگانه بودن، یا متفاوت بودن یا در انزوا موندن دارین؛
زمانی که احساس بدگمانی یا بی‌اعتمادی به دیگران بهتون چیره میشه؛

بیشتر بخوانید: چرا قابل اعتماد بودن، بلیت طلایی روابط عالی است؟

وقتی به دوری از مردم و تنها ماندن تمایل دارین؛
زمانی که در تلاش برای مخفی کردن خودِ واقعی تون هستین؛
وقتی هیچ تمایلی ندارین که در مرکز توجه قرار بگیرین.
این لیست از حالات جسمی و روحی مختلف احساس خجالت، از کتاب گناه، شرم، و اضطراب پیتر برگین روانشناس مطرح، آورده شده.

نشانه‌های فیزیکی خجالت:

به جای نگاه‌کردن به چشم مردم، پایین رو نگاه کردن؛
سر رو پایین نگه‌داشتن؛
به‌جای صاف وایسادن شانه‌ها‌ رو آویزان‌کردن؛
دچار احساس عدم توانایی در حرکت شدن؛
قادر به تنها انجام دادن کارها نبودن؛
موقع حرف زدن، دچار لکنت‌زبان شدن؛
خیلی آروم حرف زدن؛
از بقیه قائم شدن؛ بعضی افراد اگه احساس شرم یا خجالت کنن، می‌زنن زیرگریه.

چهار دسته از رفتارهایی که در زمان شرمنده شدن انجام میشن؛

در کتاب دانشگاهی شرم که توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شده، نویسندگان رفتارهایی که افراد در زمان تجربه احساس شرم از خودشون بروز میدن رو به چهار دسته تقسیم کردن:

واکنش تند

این مدل از رفتارها، اون‌هایی هستن که برای دفاع از خودتون موقع شرمندگی انجام می‌دین؛ این مدل رفتاری شامل عصبانیت شدید، داد زدن، پرخاش یا حمله به طرف مقابل برای منحرف کردن توجه از خود میشه. 

واکنش تند معمولاً یک رفتار تکانشی محسوب میشه.

رفتارهایی برای مقابله با خجالت یا مخفی کردن اون

این دسته از رفتارها مواردی مثل احساس کوچکی کردن، تلاش برای جلوگیری از مرکز توجه بودن، یا به اشتراک نذاشتن افکار یا احساسات رو شامل میشه. 

در این سبک رفتاری، فرد با مخفی شدن تلاش می‌کنه تا از خودش محافظت کنه.

رفتارهای ایمن برای جلوگیری از شرمندگی یا آشکار شدن

این دسته از رفتارها ممکنه مواردی مثل عذرخواهی، گریه، یا اجتناب از درگیری رو شامل بشه. افرادی که تمایل به احساساتی‌بودن دارن، یا از درگیری دوری می‌کنن، احتمالاً در زمان شرمندگی بیشتر درگیر رفتارهای ایمنی میشن.

رفتارهایی برای ترمیم شرمندگی

این‌ دسته از رفتارها شامل مواردی مثل انجام کارهایی برای تسکین خود یا عذرخواهی از دیگران میشه. برای مثال افرادی که این رویه رو دنبال می‌کنن، اگه یه سالگرد مهم رو فراموش کرده باشن، احتمالاً به خودشون میگن ذهنشون شلوغ بوده و فقط یه اتفاق ساده افتاده و لازم نیست زیادی شلوغش کنن یا ممکنه برای نشان دادن تأسف و پشیمانی یه حرکتی بزنن و به اصطلاح جبران کنن.

انواع شرم:

شرم گذرا

شرم گذرا به اون احساس زودگذری اشاره داره که وقتی در یه محیط اجتماعی مرتکب می‌شین، احساسش می‌کنین. این شکل از احساس شرم معمولاً گذراست و مشکلی در زندگی به وجود نمی‌آره. در واقع، شرم گذرا ممکنه حتی با مجبور کردن شما به توجه بیشتر به بازخوردی که از دیگران می‌گیرین، مفید باشه.

شرم مزمن

شرم مزمن همیشه همراه شماست و باعث میشه احساس کنین به اندازه کافی خوب نیستین. این نوع خجالت، می‌تونه عملکرد و سلامت روان رو بهم بریزه.

شرم به‌شکل تحقیر

احساس حقارت یکی از شدیدترین انواع شرم به حساب میاد و وقتی اتفاق می‌افته که به‌طور انتقادی از چیزی خجالت بکشیم. به‌خصوص وقتی در مقابل دیگران رخ میده، این نوع شرم رو میشه به راحتی احساس کرد.

شرم برای باخت

ممکنه وقتی شکست می‌خوریم یا می‌بازیم احساس شرم کنیم. برای مثال، اگه توی یه مسابقۀ ورزشی که انتظار داشتین برنده بشین، شکست بخورین، ممکنه از اون باخت احساس شرم کنین. یا شاید وقتی در محل کارتون ترفیع نگرفتین احساس شرمندگی کنین.

شرم از غریبه‌ها

شرم در مقابل افراد غریبه باعث میشه فرد احساس کنه که دیگران متوجه مشکلی در اون شدن. این نوع خجالت با اضطراب اجتماعی همراهه. 

برخی از مطالعات نشان میدن که درمان شناختی رفتاری با کاهش تمایل فرد به شرم، علائم اضطراب اجتماعی رو کمتر می‌کنه.

شرم در مقابل دیگران

شرم در مقابل دیگران به نوعی از شرم گفته میشه که فرد در مقابل دیگران احساس خجالت می‌کنه. این شکل از شرم به احساس حقارت ربط داره.

شرم از عملکرد

در این حالت معمولاً فرد از عملکردش در شرایطی مثل سخنرانی در جمع، اجرای موسیقی و مسابقۀ ورزشی احساس شرم می‌کنه. برخی معتقدن که شرم از اجرا مثل یه نیروی دگرگون‌کننده عمل می‌کنه و هم بر "اجراکننده" و هم بر دیگران تأثیر می‌ذاره.

شرم از خود

اینکه فرد احساس کنه پست و فرومایه‌ست، شرم از خود هست. این یه نوع خجالت مزمن با اثرات طولانی‌مدته که باید درمان بشه.

شرم از عشق یک‌طرفه

شرم ناشی از عشق نافرجام، نوع دیگری از احساس شرم هست که باعث میشه فرد احساس کنه برای طرف مقابل اون‌طور که بایدوشاید خوب و مناسب نبوده.

شرم مربوط به قرار گرفتن در موقعیتی ناخواسته

احساس حقارت عمومی که از قرار گرفتن در موقعیتی ناخواسته ایجاد میشه نوع دیگری از خجالت رو به وجود میاره. برای مثال وقتی در ملاء عام اشتباهی ازمون سر زده باشه و کسی به اون اشاره کنه و به روی ما بیاره، این نوع احساس شرمندگی رو تجربه می‌کنیم.

شرم ناشی از ناامیدی یا عدم موفقیت

وقتی در مسئله‌ای انتظار پیروزی داشتین ولی شکست خوردین این نوع خجالت ایجاد میشه. این حالت ارتباط نزدیکی با شرم از ناامیدی داره.

بیشتر بخوانید: 10 راهکار برتر برای غلبه بر ناامیدی

شرم از محرومیت یا حذف شدن

اگه احساس می‌کنین از گروهی طرد شدین، مورد پسند گروه نیستین، یا بهشون تعلق ندارین، ممکنه از کنار گذاشته شدن شرمنده بشین. این نوع شرم به اضطراب اجتماعی هم شهرت داره.
طرد شدن و شرم در افراد چاق، به دلیل انگ اجتماعی و تعصب وزن هم‌زمان اتفاق می‌افته.

شرم درونی‌شده

این نوع شرم ناشی از احساس ناخوشایند درونی نسبت به خود و کسیه که هستیم. شرم درونی شده در افرادی که در کودکی آزار و اذیت دیدن و احساس بی‌لیاقتی دارن بیشتر دیده میشه.

شرم سمی

شرم سمی از این جهت شبیه شرم درونی‌شده هست که باعث میشه فرد احساس کنه ذاتاً مشکلی داره. شرم سمی به بخشی از هویت فرد تبدیل میشه؛ در این حالت افراد سعی می‌کنن ظاهرشون رو حفظ و احساسات منفی‌شون رو پنهان کنن.

شرم سالم

در نهایت، شرم سالم هم می‌تونه وجود داشته باشه. شرم سالم باعث فروتنی، تواضع و رعایت حد و مرزها در روابط افراد میشه، بهتون اجازه میده به خودتون بخندین و شما رو متواضع می‌کنه.

علل شرم

آیا می‎دونین چه چیزی باعث احساس شرم میشه؟ علت‌های مختلفی برای انواع متفاوت شرم وجود داره، بعضی‌ها از اون ها گذرا و بعضی‌های دیگه مربوط به دوران کودکی هستن. علاوه‌براین، گاهی مشکلات و نگرانی‌های مربوط به سلامت روان هم می‌تونن خودبه‌خود باعث شرمندگی بشن.

برخی علل بالقوۀ شرم عبارتند از:
ضربه یا آسیب یا بی‌توجهی در دوران کودکی
هر گونه اختلال بهداشت روانی که شامل انتقاد از خود یا قضاوت باشه مثل اختلال اضطراب اجتماعی
رعایت نکردن استانداردهای بیش‌ازحد بالایی که برای خودتون تعیین کردین
احساس اینکه انگار نقص یا عدم کفایت‌تون آشکار میشه
قربانی قلدری شدن
انتظارات برآورده نشده یا تجربۀ شکست
طردشدن از سوی دیگران یا تضعیف رابطه
به این نکته توجه داشته باشین که نوزادان بدون اینکه این احساس رو یاد بگیرن، به‌طور طبیعی شرم رو تجربه می‌کنن. به این ترتیب، واکنش شرم طبیعی و ذاتیه. بااین‌حال، وقتی شدت پیدا می‌کنه، مشکل‌ساز میشه.

تأثیر شرم

اگه شرمندگی رو تجربه کرده باشین، احتمالاً می‎دونین که می‌تونه تأثیراتی منفی روی زندگی‌تون داشته باشه. در ادامه برخی از تأثیرات منفی که این احساس ممکنه براتون به وجود بیاره رو بررسی می‌کنیم:

باعث میشه احساس کنین نقص، کمبود یا مشکلی دارین
می‌تونه منجر به کناره‌گیری اجتماعی بشه، به‌خصوص وقتی که نتیجه انگ عمومی باشه
می‌تونه منجر به اعتیاد به الکل، مواد مخدر، بی‌رویه خرج کردن و رابطه جنسی ناسالم بشه
ممکنه باعث بشه حالت تدافعی داشته باشین و در عوض دیگران رو شرمنده کنین
اگه خودتون مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشین، ممکنه شما رو به سمت قلدری و آزار و اذیت دیگران ببره
ممکنه باعث ایجاد شخصیت خودشیفته‌ و غرور بی‌موردتون بشه
ممکنه منجر به مشکلات جسمی بشه
می‌تونه با افسردگی و غم و اندوه مرتبط باشه
ممکنه باعث احساس پوچی، تنهایی یا فرسودگی بشه
ممکنه منجر به کاهش عزت نفس بشه
ممکنه باعث شه دیگه راحت به دیگران اعتماد نکنین 
ممکنه روان‌درمانی رو سخت کنه یا احساس کنین دارین قضاوت می‌شین
ممکنه منجر به کمال‌گرایی یا تلاش بیش‌ازحد برای مقابله با احساس شرم‌تون بشه
ممکنه باعث بشه که نخواین دیگران رو خشنود کنین
ممکنه باعث بشه از صحبت کردن خودداری کنین که مبادا چیز اشتباهی بگین
ممکنه باعث رفتارهای اجباری یا افراطی مثل رژیم غذایی سخت، کار مفرط، وسواس تمیزی، یا داشتن استانداردهای خیلی بالا بشین
همون‌طور که می‌بینین، بیشتر تأثیرات شرم منجر به رفتارهایی میشن که یه چرخۀ معیوب ایجاد می‌کنن. یعنی احساس شرم خودش باعث بروز رفتارهایی میشه که شرمندگی رو بیشتر میکنن. این رفتارها به‌ خودی خود می‌تونن مضر باشن و مشکلاتی جدی رو برای سلامت جسمی و روانی به وجود بیارن.

شرم و سلامت روان

تحقیقات «مستعد بودن به شرم» و مسائل روانی رو به هم مرتبط می‌دونن.  

شرایط سلامت روان مرتبط با خجالت عبارتند از:
اضطراب
افسردگی
اختلالات اشتها
عزت نفس پایین
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
کنار آمدن با شرمندگی
آیا می‎دونین چطوری باید با احساس شرمتون مقابله کنین؟ برای بهبود شرمندگی، در شما سه مرحلۀ اصلی وجود داره. اولین مورد، کاوش در شرم به جای اجتنابه، دوم در آغوش کشیدن شرم و سومی رسیدن به پذیرش. 

به دنبال علت شرمندگی‌تون باشید!

اولین گام برای رد شدن از خجالت، اینه که علت و ریشۀ شرم رو پیدا کنین. این خیلی مهمه که تشخیص بدین احساس شرم به خاطر چه موضوعی و چه زمانی به وجود اومده.  

رسیدن به دیدگاهی درست دربارۀ شرم با درک اینکه از کجا اومده و چطور بر تصمیمات فعلی‌تون تأثیر می‌ذاره (از طریق خاطرات عاطفی) می‌تونه تا حد زیادی مانع از تسلط خجالت روی زندگی‌تون بشه.

یکی از راه‌های تشخیص شرم اینه که در موقعیت‌های مختلف به احساسات‌تون دقت کنین. چه زمانی احساس شرم در شما ایجاد میشه؟ وقتی احساس شرم می کنین، چه واکنشی نشان می‌دین یا چه احساس متفاوتی دارین؟

اگه مطمئن نیستین، سعی کنین در دفترچه‌ای درباره احساس شرم‌تون بنویسین. همچنین می‌تونین دربارۀ اتفاق‌هایی که در گذشته براتون افتاده و باعث شرمندگی‌تون شده هم بنویسین. هر احساسی، فکری و واکنشی که نسبت به موقعیت گذشته داشتین رو، روی کاغذ بیارین. نتیجه‌گیری کنین که چطور احساس شرم در گذشته، هنوز هم شما رو تحت‌تأثیر قرار میده.

شرم‌تون رو قبول کنید.

اکنون که خجالت‌تون رو شناسایی و تصدیق کردین، وقتش رسیده که برای پذیرش اون روی خودتون کار کنین. شاید غیرممکن به نظر برسه، ولی برای بهبودی از شرم ناسالم، لازمه که اون احساسات رو از دنیای درون‌تون بیرون بریزین. 

طبیعیه که موقع انجام این کار، موانعی ایجاد کنین. پس عشق و پذیرش‌تون رو نشان بدین و اطراف‌تون رو با افرادی احاطه کنین که همین رو بهتون نشان میدن. شما به گروه و مکانی امن نیاز دارین که با محبتی بی‌قید و شرط، شما رو در آغوش بگیرن. اگه قبلاً توی زندگی تجربه‌ش نکردین، پس از بین دوستان، آشنایان و خانواده دنبالش بگردین و موقع  این کار:

بدونین وقتی احساس شرم دارین، عشق شما به خودتون باید بی‌قید و شرط باشه.

با خودتون و دیگران صادق باشین.

از احساس شرم فرار نکنین. برعکس، دربارۀ اون صحبت کنین و در فضای امنی که به وجود آوردین، احساسات‌تون رو به اشتراک بذارین.
بذارین درد و رنج‌تون موجه و عادی بشه. این بهتون کمک می‌کنه تا به دیدی درست دربارۀ شرم‌تون برسین.
اگه از پسِ همۀ این کارها برنمی‌آیین و احساس ناراحتی می‌کنین، با یک روان‌درمانگر صحبت کنین.

پذیرش شرم رو هدف قرار بدین.

همون‌طور که این مراحل رو می‌گذرونین، باورها و نگرش‌هاتون رو دربارۀ خودتون دوباره بررسی کنین. این زمانیه که باید باورهای قدیمی دربارۀ خودتون مبنی بر اینکه مشکلی در شما وجود داره رو رد ‌کنین. در عوض، واقعیت جدید رو قبول کنین که همین‌جوری هم قابل‌قبول و دوست‌داشتنی هستین.

شما همچنین این واقعیت رو می‌پذیرین که ممکنه اشتباه کنین و این هیچ اشکالی نداره. شاید بخوایین برای تعیین اولویت‌ها و تصمیم‌گیری، از کسی کمک بگیرین. اگرچه روند بهبودی‌تون کاملاً شخصیه، ولی در طی این مسیر، همراهی با شخص دیگه‌ای که شما رو درک می‌کنه بی‌فایده نیست.

اگه کسی عمداً شما رو شرمنده کرد چی کار کنین؟

آیا دوست دارین دربارۀ علائمی که نشان میدن شخصی عمداً سعی داره شما رو شرمنده کنه، بدونین؟ در مورد این افراد مواردی وجود داره که باید مراقب باشین:

با صدای بیش‌ازحد بلند صحبت می‌کنن؛
انگشت‌شون رو به سمت شما نشانه میگیرن؛
بهتون خیره میشن یا از برقراری هرگونه تماس چشمی باهاتون خودداری می‌کنن؛
شما رو تحقیر می‌کنن؛
در حضور دیگران شما رو مسخره می‌کنن؛
با حالتی پرخاشگرانه بالای سر شما وایمیسن.
شاید بچه‌ها نتونن این رفتارها رو تشخیص بدن، ولی شما به‌عنوان  یه بزرگسال، احساس شرمندگی رو می‌شناسین و متوجه می‌شین که طرف مقابل داره سعی می‌کنه شرمنده‌تون کنه. بااین‌حال، لازم نیست شرم رو درونی کنین یا اجازه بدین روی شما تأثیر بذاره. برای مثال، می‌تونین قاطعانه برخورد کنین و ازشون بخوایین که با شما محترمانه رفتار کنن.

اگه باعث شرمندگی کسی شدین چی کار کنین؟

اگه شما فردی باشین که موجب شرمندگی شخص دیگه‌ای شدین چی؟ اگه چنین اتفاقی افتاد و احساس بدی داشتین موارد زیر رو امتحان کنین:

صمیمانه عذرخواهی کنین
دلیل رفتارتون رو توضیح بدین
با انجام کاری خوشایند، جبران کنین
بهشون چیزی بدین یا کاری کنین که خوشحال بشن

غلبه بر شرم در دراز‌مدت

شرم یه احساس پیچیدۀ انسانی محسوب میشه که می‌تونه دلایل یا عوامل مختلفی داشته باشه و برای غلبه بهش، نیاز به توجه و پذیرش وجود داره. بسته به نوع شرمی که تجربه می‌کنین، ممکنه راحت‌تر باشین که با یه متخصص روان دربارۀ احساسات‌تون حرف بزنین تا اینکه بخوایین به تنهایی با خجالتی که مدت‌ها باها‌تون بوده غلبه کنین. 

علاوه‌بر خجالت طولانی‌مدت شما می‌تونین بابت تمام نگرانی‌هایی که درباره سلامت روانتون دارین از یه متخصص مشاوره، یا روانشناس استفاده کنین. مطمئن باشین از این سرمایه گذاری پشیمون نمی‌شین.

احساس شرم نمیگه که شما کی هستین؛ خجالت فقط یه تجربۀ درونی‌ دربارۀ نگاهیه که به خودتون و یا بعضی از جنبه‌های شخصیتی‌تون دارین. این می‌تونه تحت‌تاثیر چگونگی رفتار دیگران با شما هم قرار بگیره. لزومی نداره که شرم همچنان همون چیزی باشه که تعیین‌کنندۀ نوع نگرش‌تون به خودتونه. بهتره اون شرم رو شناسایی و رها کنین تا اینکه بهش چنگ بزنین.

به همین ترتیب، اگه از جنبه خاصی از شخصیت‌تون یا چیزی که دیگران شما رو به خاطرش قضاوت کردن شرمنده هستین، احتمالاً به مقدار زیادی عشق و محبت به خودتون نیاز دارین. برای اینکه فردی ارزشمند باشین نیازی به تغییر دادن خود یا شخصیت‌تون ندارین. وقتی خودتون رو بپذیرین، کمتر احساس شرم می‌کنین و می‌تونین پیشرفت کنین.

سخن پایانی
شرم یه احساس جهانیه؛ اما هرکس اون رو به درجات مختلفی تجربه می‌کنه. اگه شرمساری براتون مشکل‌سازه، وقتش رسیده که برای تغییر افکار، باورها و نگرشی که نسبت به خودتون دارین کار کنین. وقتی دیگه خجالت براتون مسئله‌ای پیچیده نباشه، پذیرفتن بخش‌هایی از وجودتون که قابل تغییر نیستن و در عین حال قسمت‌هایی رو که می‌خوایین تغییر بدین، آسان‌تر میشه. از طریق این فرآیند، شما همچنین یاد می‌گیرین که دیگران هم می‌تونن به شکل مثبتی از شما حمایت کنن، این امر وقتی مفیده که احساس شرم شما نتیجۀ رفتار بدی باشه که باهاتون داشتن. نتیجه نهایی، شرمِ کمتر و عشق بیشتر به خودتونه، که در تمام زمینه‌های زندگی‌تون سرازیر میشه.